Τι γνωρίζετε για τον Ντιουκ Έλλινγκτον;

Λέξεις-κλειδιά

20ος αιώνας, συνθέσεις, φόρμες, ράγκταϊμ, μπλουζ, συμβολή, ορχήστρα, Big Band, σουίνγκ

Βοήθεια

(1899 – 1974) Ο σημαντικότερος συνθέτης του 20ου αι., από πλευράς…

Πλήρης απάντηση

(1899 – 1974) Ο σημαντικότερος συνθέτης του 20ου αι., από πλευράς αριθμού συνθέσεων και ποικιλίας φορμών της τζαζ. Συνέθεσε πολλά είδη Αμερικάνικης μουσικής – ράγκταϊμ, μπλουζ – με ένα στυλ που το διακρίνει η αμεσότητα και η απλότητα στην έκφραση. Έγινε πολύ γνωστός με τη συμβολή του στη δημιουργία της διασκευασμένης τζαζ για μεγάλη ορχήστρα (Big Band), χαρακτηριστικό της περιόδου του σουίνγκ.

Τι γνωρίζετε για τον Λούις Άρμστρονγκ;

Λέξεις-κλειδιά

πρεσβευτής, μεγαλοφυΐα, τρομπετίστας, ήχος, φωνή, scat, What a wonderful world

Βοήθεια

(1900 – 1971) Θεωρείται ο “πρεσβευτής” της τζαζ…

Πλήρης απάντηση

(1900 – 1971) Θεωρείται ο “πρεσβευτής” της τζαζ. Ονομάστηκε μεγαλοφυΐα της τζαζ και “ο μεγαλύτερος τρομπετίστας όλων των εποχών”. Εμπλούτισε τον ήχο του οργάνου του με μια ποικιλία χρωματισμών και ποικιλμάτων, χρησιμοποιώντας το σα να χρησιμοποιούσε τη φωνή του. Είναι επίσης γνωστός για το λεγόμενο “scat singing” (φωνητικός αυτοσχεδιασμός πάνω σε συλλαβές χωρίς νόημα, το οποίο αποτέλεσε σημαντική τάση στην ιστορία της τζαζ). Ηχογράφησε την τελευταία του επιτυχία, το “What a Wonderful World” το 1968, το οποίο χρησιμοποιήθηκε το 1988 στην ταινία “Good Morning, Vietnam”.

Τι γνωρίζετε για το Dixieland;

Λέξεις-κλειδιά

ODJB, 1917, ηχογράφηση

Βοήθεια

Η ονομασία του είδους αυτού προέρχεται από την…

Πλήρης απάντηση

Η ονομασία του είδους αυτού προέρχεται από την “Original Dixieland Jazz Band”, ένα συγκρότημα από τη Νέα Ορλεάνη που το 1917 έκανε την πρώτη ηχογράφηση μουσικής τζαζ.

Τι γνωρίζετε για το Ragtime;

Λέξεις-κλειδιά

1890, πιάνο, αρμονία, φόρμες, Αφρική, συγκοπές, 16α, φόρμα, μαρς

Βοήθεια

Γύρω στα 1890 εμφανίζεται ένα είδος μουσικής που ονομάζεται “ράγκταϊμ”…

Πλήρης απάντηση

Γύρω στα 1890 εμφανίζεται ένα είδος μουσικής που ονομάζεται “ράγκταϊμ” (ragtime). Βασιζόταν στις πιανιστικές φόρμες του 19ου αι., την αρμονία και τις φόρμες της ελαφράς ευρωπαϊκής μουσικής με τη χαρακτηριστική πολυφωνία της Αφρικής. Συνδύαζε μια συγκοπτόμενη μελωδία με δέκατα έκτα, με τη φόρμα και την αίσθηση του ρυθμού μαρς (εμβατήριο).

Στο πιάνο, αυτό γινόταν εφικτό με το αριστερό χέρι του πιανίστα να παίζει ένα σταθερό ρυθμό 2/4 με μπάσο και συγχορδίες εναλλάξ, και το δεξί να παίζει τη συγκοπτόμενη μελωδία (=ragging). Ο πιο διάσημος μουσικός του ράγκταϊμ θεωρείται ο Σκοτ Τζόπλιν.

Τι γνωρίζετε για την δεύτερη περίοδο της τζαζ;

Λέξεις-κλειδιά

Σικάγο, 1920, λευκοί, πολυφωνία, ρυθμός, σαξόφωνο, φωνή

Βοήθεια

Β. Περίοδος Σικάγο: Δεκαετία 1920…

Πλήρης απάντηση

Β. Περίοδος Σικάγο: Δεκαετία 1920, η λευκή παραλλαγή του στιλ της Ν. Ορλεάνης.

Χαρακτηριστικά:

  • Πολυφωνία σε μικρότερο βαθμό, εφόσον η παραλλαγή της μελωδίας βασίζεται τώρα πάνω στην εναλλαγή των συγχορδιών.
  • Ρυθμός. Εναλλαγή των 4/4 με τα 2/4. Γίνεται πιο χορευτικός.
  • Προστίθεται το σαξόφωνο.
  • Απομίμηση της ανθρώπινης φωνής από τα όργανα.

Δημιουργοί: King Oliver, Louis Armstrong, Johnny και Bady Dodds, μπάντες: Creoly Jazz Band, του King Oliver, Nork κ.ά.

Τι γνωρίζετε για την πρώτη περίοδο της τζαζ;

Λέξεις-κλειδιά

Ν. Ορλεάνη, 1910, πολυφωνία, συγκοπές, αυτοσχεδιασμός

Βοήθεια

Περίοδος Νέας Ορλεάνης: Δεκαετία 1910…

Πλήρης απάντηση

Περίοδος Νέας Ορλεάνης: Δεκαετία 1910.

Χαρακτηριστικά:

  • Πολυφωνία. Παραλλαγμένες, σε σχέση με τη βασική, μελωδίες, με αυτοσχεδιασμό.
  • Συγκοπτόμενος ρυθμός.
  • Ομαδικός αυτοσχεδιασμός. Το μελωδικό τμήμα του οργανικού συνόλου αποτελούν τα όργανα: κορνέτα, τρομπόνι, κλαρινέτο και το ρυθμικό ντραμς, μπάντζο ή κιθάρα, μπάσο τούμπα, ενώ αργότερα προστέθηκε και το πιάνο.

Δημιουργοί: King Oliver, Louis Armstrong, Jelly Roll Morton, μπάντες: Original Dixieland Jazz Βand & New Orleans Rhythm Kings. όργανα από το στρατό, το τσίρκο, τις μπάντες του δρόμου, από την κλασική ορχήστρα, όλα μαζί συνθέτουν το προσωπικό “άρωμα” της μουσικής τζαζ.

Τι γνωρίζετε για την ιστορία της τζαζ;

Λέξεις-κλειδιά

19ος αιώνας, Ν. Ορλεάνη, σκλάβοι, άποικοι, στρατιωτικές μπάντες, εμβατήρια, μετατόπιση τονισμού, αυτοσχεδιασμός

Βοήθεια

Η μουσική τζαζ εμφανίστηκε γύρω στα τέλη του 19ου αι. στη…

Πλήρης απάντηση

Η μουσική τζαζ εμφανίστηκε γύρω στα τέλη του 19ου αι. στη Νέα Ορλεάνη (ΗΠΑ) και αποτελεί εξέλιξη της μουσικής των Αφρικανών σκλάβων, σε συνδυασμό με τη μουσική των Ευρωπαίων αποίκων (κυρίως αυτή που παίζονταν από τις στρατιωτικές μπάντες).

Τα πρώτα βήματα προς τη διαμόρφωση του μουσικού ιδιώματος της τζαζ έγιναν με την εκτέλεση εμβατηρίων σε αφρικάνικο στυλ (έμφαση στο ρυθμό, μετατόπιση του τονισμού από το ισχυρό μέρος του μέτρου στο ασθενές και αυτοσχεδιαζόμενες μελωδίες στο στυλ των μπλουζ).

Ποια είναι τα μουσικά χαρακτηριστικά της τζαζ;

Λέξεις-κλειδιά

κλίμακες, μείζονες, ελάσσονες, ρυθμοί, παραλλαγές, μέτρα, όργανα, φόρμες, μπλουζ, μπαλάντα

Βοήθεια

Οι κλίμακες δεν είναι μόνο…

Πλήρης απάντηση

Οι κλίμακες δεν είναι μόνο μείζονες και ελάσσονες. Οι ρυθμοί είναι σύνθετοι και με συνεχείς παραλλαγές που εναλλάσσονται, συνήθως σε μέτρα 2/4 ή 4/4. Tα όργανα χρησιμοποιούνται όπως η ανθρώπινη φωνή. Οι δύο βασικές φόρμες είναι το μπλουζ (ένα κύριο θέμα, κατά κανόνα 12 μέτρων) και η μπαλάντα (συνήθως 32 μέτρων).

Ποιες ιδιομορφίες παρουσιάζει η τζαζ σε σχέση με την δυτικοευρωπαϊκή μουσική παράδοση;

Λέξεις-κλειδιά

μείζονες, ελάσσονες, άλλες, ευρωπαϊκές αρμονίες

Βοήθεια

Δεν χρησιμοποιεί μόνο τις βασικές κλίμακες της ευρωπαϊκής μουσικής…

Πλήρης απάντηση

Δεν χρησιμοποιεί μόνο τις βασικές κλίμακες της ευρωπαϊκής μουσικής, δηλ. μείζονες και ελάσσονες, αλλά και πολλές άλλες κλίμακες που χρησιμοποιούνται σε μίξη με τις ευρωπαϊκές αρμονίες.

Ποια είναι η δομή του στίχου σε ένα δωδεκάμετρο;

Λέξεις-κλειδιά

ΑΑΒ, ιδέα, επανάληψη, παραλλαγή, ανάπτυξη, ανάλυση

Βοήθεια

Οι στίχοι συχνά έχουν τη μορφή…

Πλήρης απάντηση

Οι στίχοι συχνά έχουν τη μορφή A A B. Ο πρώτος στίχος συχνά παρουσιάζει μια ιδέα ή ένα θέμα, ο δεύτερος το επαναλαμβάνει (ίσως με μια μικρή παραλλαγή), και ο τρίτος αναπτύσσει ή αναλύει την ιδέα που παρουσιάστηκε στον πρώτο και το δεύτερο στίχο.

Κλασική δομή blues:

1ος στίχος : 2 μέτρα φωνή + 2 μέτρα όργανο = 4 μέτρα

2ος στίχος : 2 μέτρα φωνή + 2 μέτρα όργανο = 4 μέτρα (συνήθως επανάληψη του πρώτου)

3ος στίχος : 2 μέτρα φωνή + 2 μέτρα όργανο = 4 μέτρα

Συμπληρωματικά

To σύγχρονο blues μπορεί να είναι μόνο οργανικό, με ελεύθερη δομή. Η γλώσσα του blues είναι γοητευτικά απλή, με βαθιά νοήματα. Ο εκτελεστής τραγουδάει ό,τι αισθάνεται και όπως το αισθάνεται. Δεν αφηγείται κάποια ιστορία, όπως ο τραγουδιστής της μπαλάντας. Τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στο blues ήταν αρχικά βιολί και μπάντζο, ενώ αργότερα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία του η κιθάρα, καθώς επίσης και το πιάνο.

Ένας ιδιαίτερος τρόπος παιξίματος πιάνου στο blues είναι το boogie – woogie (μπούγκι-γούγκι). Το αριστερό χέρι παίζει ένα πολύ ρυθμικό επαναλαμβανόμενο μοτίβο (οστινάτο), ενώ το δεξί, κοφτές φράσεις τις οποίες αυτοσχεδιάζει.

Συνθέτες : W.C. Handy “Σεν Λουίς Μπλουζ”, Duke Ellington κ.ά. Ερμηνευτές: Bessie Smith, Mamie Smith κ.ά.

Τι είναι το δωδεκάμετρο;

Λέξεις-κλειδιά

μπλουζ, 4/4, 3 μέρη, 3 συγχορδίες, Ι, ΙV, V

Βοήθεια

Ο όρος “δωδεκάμετρο” αναφέρεται στον αριθμό…

Πλήρης απάντηση

Ο όρος “δωδεκάμετρο” αναφέρεται στον αριθμό των μέτρων του θέματος ενός τυπικού μπλουζ. Συνήθως παίζεται σε μέτρο 4/4. Ένα δωδεκάμετρο μπλουζ διαιρείται σε τρία μέρη των τεσσάρων μέτρων. Μια κλασική μπλουζ ακολουθία αποτελείται από τρεις συγχορδίες: την πρώτη ή τονική (που συμβολίζεται με I), την τέταρτη ή υποδεσπόζουσα (IV), και την πέμπτη ή δεσπόζουσα (V).

Τι γνωρίζετε για το μπλουζ;

Λέξεις-κλειδιά

λαϊκά, χορευτικά, δουλειάς, σπιρίτσουαλς, σύντομες 12μετρες μελωδίες, αμετάβλητη σειρά συγχορδιών, κατέβασμα 3ης, 5ης, 7ης, blue notes, αυτοσχεδιασμός, μελωδία, στίχοι, μπρέικ, αργός ρυθμός, αρμονία

Βοήθεια

Τα μπλουζ είναι λαϊκά, χορευτικά τραγούδια…

Πλήρης απάντηση

Τα μπλουζ είναι λαϊκά, χορευτικά τραγούδια των μαύρων της Αμερικής, εξέλιξη των τραγουδιών της δουλειάς και των σπιρίτουαλς, και αποτελούνται από σύντομες, συνήθως δωδεκάμετρες μελωδίες που βασίζονται σε μια αμετάβλητη σειρά συγχορδιών. Βασικό χαρακτηριστικό της μουσικής μπλουζ είναι το “κατέβασμα” (ύφεση) της τρίτης, της πέμπτης και της έβδομης νότας της μείζονας κλίμακας (οι λεγόμενες blue notes=μπλε νότες). Επίσης, χαρακτηριστικός στα μπλουζ είναι ο έντονος αυτοσχεδιασμός, κυρίως στη μελωδία και τους στίχους.

Άλλα στοιχεία: το ‘μπρέικ’’ (παύση για 2 μέτρα, κατά την οποία ο σολίστας αυτοσχεδιάζει μια μελωδική φράση), ο αργός ρυθμός, η αρμονία των λευκών και ιδίως της θρησκευτικής μουσικής.

Πού και με ποιον τρόπο χρησιμοποιούνται οι ερωταποκρίσεις στη μουσική των σκλάβων;

Λέξεις-κλειδιά

επικεφαλής, ερώτηση, αυτοσχεδιασμός, χορός, αφρικανική, αφροαμερικανική, κάντρι μπλουζ, διάλογος, κιθάρα, σπιρίτσουαλς, γκόσπελ, κήρυκας, εκκλησίασμα

Βοήθεια

Στις ερωταποκρίσεις, ο επικεφαλής τραγουδάει…

Πλήρης απάντηση

Στις ερωταποκρίσεις, ο επικεφαλής τραγουδάει την ερώτηση, αυτοσχεδιάζοντας τις περισσότερες φορές, και ο χορός απαντά. Αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό της αφρικάνικης και της αφροαμερικάνικης μουσικής στα “κάντρι μπλουζ”, με διάλογο ανάμεσα στον εκτελεστή και την κιθάρα και στα σπιρίτσουαλς ή τα γκόσπελ με διάλογο ανάμεσα στον κήρυκα και το εκκλησίασμα.

Τι είναι το γκόσπελ;

Λέξεις-κλειδιά

τραγούδια της δουλειάς, σπιρίτσουαλς, Ευαγγέλιο, ερώτηση-απάντηση, κήρυκας, εκκλησίασμα, κορυφαίοι, ενθουσιασμός, αίθουσες, εκκλησίες, Happy day

Βοήθεια

Εξέλιξη των τραγουδιών της δουλειάς και των σπιρίτσουαλς…

Πλήρης απάντηση

Εξέλιξη των τραγουδιών της δουλειάς και των σπιρίτσουαλς. Η λέξη gospel σημαίνει “Ευαγγέλιο”. Βασικό χαρακτηριστικό της δομής του είναι η φόρμα ερώτηση-απάντηση ανάμεσα στον κήρυκα και το εκκλησίασμα. Το χορωδιακό τραγούδι συχνά οδηγείται από έναν ή πολλούς κορυφαίους τραγουδιστές. Πρόκειται για ζωηρή μουσική, γεμάτη ένθερμο ενθουσιασμό. Τραγουδιέται σε αίθουσες συναυλιών – σε διάφορα μέρη – ή σε συγκεντρώσεις μαύρων σε προτεσταντικές εκκλησίες Το πιο γνωστό ίσως είναι το Happy Day.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του σπιρίτσουαλ;

Λέξεις-κλειδιά

συγκοπές, πολυρυθμία, πεντατονικές, αντιχρονισμοί, ερώτηση-απάντηση, επανάληψη, συναισθηματικό, μελαγχολικό, βιβλικά κείμενα

Βοήθεια

Χαρακτηρίζεται από συγκοπτόμενους ρυθμούς, πολυρρυθμική δομή…

Πλήρης απάντηση

Χαρακτηρίζεται από συγκοπτόμενους ρυθμούς, πολυρρυθμική δομή και μελωδίες σε πεντατονική κλίμακα που βασίζονται έντονα στον αντιχρονισμό, τις ερωταπαντήσεις και την επανάληψη συγκεκριμένων μοτίβων. Είναι έντονα συναισθηματικό και μελαγχολικό τραγούδι. Οι στίχοι του βασίζονται σε βιβλικά κείμενα.

Τι είναι το σπιρίτσουαλ;

Λέξεις-κλειδιά

αφροαμερικανοί, προτεστάντες, Η.Π.Α.

Βοήθεια

Θρησκευτικό, λαϊκό τραγούδι…

Πλήρης απάντηση

Θρησκευτικό, λαϊκό τραγούδι, συνδεδεμένο κυρίως με τους Αφροαμερικανούς προτεστάντες των νοτίων Η.Π.Α.

Ποιες μουσικές παραδόσεις έχουν επηρεαστεί από τους Ρομά;

Λέξεις-κλειδιά

δεξιοτεχνία, Μπρέγκοβιτς, τζαζ, φλαμένκο, μπολερό, διάσημοι

Βοήθεια

Οι τσιγγάνοι μουσικοί είναι διάσημοι για τη…

Πλήρης απάντηση

Οι τσιγγάνοι μουσικοί είναι διάσημοι για τη δεξιοτεχνία τους. Η μουσική τους έγινε ιδιαίτερα γνωστή πρόσφατα, λόγω της μουσικής του Σέρβου συνθέτη Γκόραν Μπρέγκοβιτς. Το μουσικό αυτό ιδίωμα έχει επηρεάσει και εξακολουθεί να επηρεάζει διάφορα είδη μουσικής, όπως τη τζαζ, το φλαμένκο, το μπολερό κ.α.

Πολλοί διάσημοι συνθέτες έχουν γράψει μουσική επηρεασμένου από τους τσιγγάνους και πολλοί τσιγγάνοι έχουν γίνει διάσημοι μουσικοί με σημαντική καριέρα.

Τι είναι το τσότσεκ;

Λέξεις-κλειδιά

19ος αιώνας, μπάντες, στρατιωτικές μπάντες

Βοήθεια

Το “τσότσεκ” είναι ένα είδος μουσικής…

Πλήρης απάντηση

Το “τσότσεκ” είναι ένα είδος μουσικής, που εμφανίζεται αρχικά στα Βαλκάνια, στις αρχές του 19ου αι. Πρόκειται για τις μπάντες των χάλκινων πνευστών των τσιγγάνων και τη μουσική που παίζουν αυτές. Αποτελεί κατάλοιπο από την παρουσία των οθωμανικών στρατιωτικών μπαντών στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.

Τι γνωρίζετε για τη μουσική των Ρομά;

Λέξεις-κλειδιά

Βαλκάνια, βόρεια Ινδία, Οθωμανοί, καθημερινότητα, συναισθήματα

Βοήθεια

Οι τσιγγάνοι Ρομά των Βαλκανίων διατηρούν τις ρίζες…

Πλήρης απάντηση

Οι τσιγγάνοι Ρομά των Βαλκανίων διατηρούν τις ρίζες των παραδόσεων τους από τον πολιτισμό της βόρειας Ινδίας και η μουσική τους έχει επηρεαστεί αρκετά από τη αυτή των Οθωμανών, λόγω της οθωμανικής κυριαρχίας στα Βαλκάνια κατά τον 19ο αι.

Τα τραγούδια τους περιγράφουν την καθημερινότητά τους και εκφράζουν τα συναισθήματα τους.

Τι γνωρίζετε για τα παραδοσιακά μουσικά όργανα της Αλβανίας;

Λέξεις-κλειδιά

αυλός, γκάιντα, νταούλι, λαχούτα, τσιφτέλια

Βοήθεια

Τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται είναι ο …

Πλήρης απάντηση

Τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται είναι ο αυλός, η γκάιντα, το νταούλι και η λαχούτα (μονόχορδο χορδόφωνο με δοξάρι). Στο βορρά παίζεται η τσιφτέλια, ένα δίχορδο αχλαδόσχημο χορδόφωνο με μακρύ λαιμό.