Πώς επηρεάζουν τα κοσμικά κέντρα την εξέλιξη του τραγουδιού;

Λέξεις-κλειδιά

1960, κοινωνικός χώρος, κοσμικά κέντρα, μεγάλες ορχήστρες, εμπορευματοποίηση, σουξέ, σταρ, Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, πνοή

Βοήθεια

Τη δεκαετία του 1960 αλλάζει και ο κοινωνικός χώρος…

Πλήρης απάντηση

Τη δεκαετία του 1960 αλλάζει και ο κοινωνικός χώρος όπου θα μπορούσε να ευδοκιμήσει το τραγούδι. Δημιουργούνται πλέον “κοσμικά κέντρα” με μεγάλες ορχήστρες, σε αντίθεση με τους μικρούς χώρους όπου ακούγονταν τα ρεμπέτικα την προηγούμενη περίοδο με μικρά σύνολα μουσικών. Παρατηρείται επίσης μια τάση για εμπορευματοποίηση του λαϊκού τραγουδιού, με τη δημιουργία “σουξέ” και “σταρ”.

Από την άλλη πλευρά εμφανίζονται ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις, που δίνουν άλλη πνοή στο λεγόμενο λαϊκό τραγούδι.

Τι είναι το χάμοντ;

Τι είναι το χάμοντ;
Λέξεις-κλειδιά

1934, εκκλησία, τζαζ, μπλουζ, 1970

Βοήθεια

Ηλεκτρικό εκκλησιαστικό όργανο που δημιουργήθηκε…

Πλήρης απάντηση

Ηλεκτρικό εκκλησιαστικό όργανο που δημιουργήθηκε από το Λώρενς Χάμοντ το 1934. Ενώ αρχικά χρησιμοποιούνταν στην εκκλησία, στη συνέχεια έγινε δημοφιλές στη μουσική τζαζ και μπλουζ. Σταμάτησε να παράγεται τη δεκαετία του 1970.

Πώς γίνεται η μετάβαση στο λαϊκό αστικό τραγούδι;

Λέξεις-κλειδιά

1945-1960, μετάβαση, εξέλιξη, Τσιτσάνης, κλίμακες, κούρδισμα

Βοήθεια

Την περίοδο 1945 – 1960 παρατηρείται μετάβαση από το ρεμπέτικο…

Πλήρης απάντηση

Την περίοδο 1945 – 1960 παρατηρείται μετάβαση από το ρεμπέτικο στο λαϊκό αστικό τραγούδι, που αποτελεί εξέλιξη του ρεμπέτικου και ξεκινά από το Βασίλη Τσιτσάνη, ο οποίος εξευρωπαΐζει τις κλίμακες και αλλάζει το κούρδισμα του μπουζουκιού.

Ποιες είναι οι περίοδοι του ελληνικού τραγουδιού τον 20ο αιώνα;

Λέξεις-κλειδιά

δημοτικό/αστικό, ρεμπέτικο/ελαφρό, οπερέτα/επιθεώρηση, αντιπολεμικό/λαϊκό, κινηματογράφος, έντεχνο/ξένο/Νέο Κύμα, Αντιδικτατορικό/έντεχνο, ποικιλομορφία

Πλήρης απάντηση
  • 1900: Δημοτικό και αστικό τραγούδι
  • 1920: Ρεμπέτικο και “ελαφρό” τραγούδι
  • 1930: Οπερέτα και επιθεώρηση
  • 1940: Αντιπολεμικό και λαϊκό τραγούδι
  • 1950: Κινηματογράφος και μουσική
  • 1960: Έντεχνο, ξένη ποπ και Νέο Κύμα
  • 1970: Αντιδικτατορικό-πολιτικό τραγούδι και έντεχνο
  • 1980 και εξής: Ποικιλομορφία και επιρροές από τη διεθνή μουσική σκηνή

Τι γνωρίζετε για τα αντιπολεμικά τραγούδια;

Λέξεις-κλειδιά

Β΄ Παγκόσμιος, Βέμπο

Βοήθεια

Κατά τη διάρκεια του Β ́ Παγκόσμιου Πολέμου…

Πλήρης απάντηση

Κατά τη διάρκεια του Β ́ Παγκόσμιου Πολέμου δημιουργήθηκαν τα αντιπολεμικά τραγούδια ενώ το ρεμπέτικο εξελίχθηκε και επηρέασε τη διαμόρφωση ενός άλλου είδους που ονομάστηκε λαϊκό. Διάσημη αυτή την εποχή ήταν η τραγουδίστρια αντιπολεμικών τραγουδιών Σοφία Βέμπο, η οποία ονομάστηκε και “τραγουδίστρια της Νίκης”.

Τι γνωρίζετε για τον Μάνο Λοϊζο;

Βοήθεια

Ο Μάνος Λοΐζος γεννήθηκε το 1937…

Πλήρης απάντηση

(1937 – 1982) Ο Μάνος Λοΐζος γεννήθηκε το 1937 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και πέθανε στη Μόσχα το 1982. Από πολύ μικρός σπούδασε βιολί και αργότερα πιάνο και θεωρητικά. Στην αναζήτηση του προσωπικού του ύφους, επηρεάστηκε από το Μάνο Χατζιδάκι και το Μίκη Θεοδωράκη.

Το 1962, έγινε ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος στο Σύλλογο Φίλων Ελληνικής Μουσικής (Σ.Φ.Ε.Μ.), που δημιουργήθηκε με στόχο τη στήριξη του έργου του Μίκη Θεοδωράκη αλλά και την προβολή νέων δημιουργών. Την ίδια χρονιά, ήρθε σε επαφή με τον Μίμη Πλέσσα κι εκείνος μεσολάβησε, ώστε να ηχογραφήσει το πρώτο του τραγούδι. ήταν το “Τραγούδι του δρόμου”, ελληνική απόδοση του Νίκου Γκάτσου από ένα ποίημα του Φ. Γκ. Λόρκα.

Έγραψε ιδιαίτερα σημαντικά τραγούδια τα οποία συνδέθηκαν με το αντιδικτατορικό και αντιπολεμικό κίνημα της εποχής της Δικτατορίας. Στο πλαίσιο των αναζητήσεών του έξω από τις φόρμες του λαϊκού τραγουδιού, μελοποίησε ποιήματα του Ναζίμ Χικμέτ, σε ελληνική απόδοση από το Γιάννη Ρίτσου.

Κατά τη μεταπολίτευση συμμετείχε σε μεγάλες λαϊκές συναυλίες της εποχής (με αποκορύφωμα τη συναυλία στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, που κατέγραψε ο Νίκος Κούνδουρος στην ταινία του “Τραγούδια της Φωτιάς”). Την ίδια εποχή, κυκλοφόρησε το δίσκο “Τα Τραγούδια του Δρόμου”, με όλα εκείνα τα τραγούδια του που είτε είχαν απαγορευτεί τα προηγούμενα χρόνια είτε δεν τους είχε επιτραπεί η ηχογράφηση από τη λογοκρισία της Δικτατορίας. Μελοποίησε σπουδαίους στιχουργούς όπως τους: Λευτέρη Παπαδόπουλο (με τον οποίο τον συνέδεε και στενή φιλία), Νίκο Γκάτσο, Γιάννη Νεγρεπόντη κ.ά. Τραγούδια του ερμήνευσαν σημαντικοί τραγουδιστές όπως οι: Γιώργος Νταλάρας, Χάρις Αλεξίου, Βασίλης Παπακωνσταντίνου κ.ά.

Τι γνωρίζετε για τον Μίκη Θεοδωράκη;

Βοήθεια

Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στην Χίο…

Πλήρης απάντηση

Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στην Χίο το 1925. Από την παιδική του ηλικία είχε πάθος με την μουσική και έγραψε τις πρώτες του συνθέσεις, όταν ήταν δεκατριών ετών.

Κατά τη διάρκεια της Kατοχής της Ελλάδας, συνελήφθη για πρώτη φορά στην Τρίπολη το 1942 από τους Ιταλούς κατακτητές. Δουλεύοντας για την Αντίσταση, συγχρόνως παρακολουθούσε μαθήματα κοντά στον Φιλοκτήτη Οικονομίδη στο Ωδείο Αθηνών, όπου πήρε το δίπλωμα της αρμονίας, της αντίστιξης και της φούγκας.

Το 1954 πήρε υποτροφία για σπουδές στο Παρίσι. Γράφτηκε στο Ωδείο του Παρισιού με καθηγητές τον Ε. Μπιγκό και τον Ολιβιέ Μεσσιάν. Το 1957 το έργο του Σουίτα Αρ. 1 για πιάνο και ορχήστρα κέρδισε το χρυσό βραβείο στο φεστιβάλ της Μόσχας. Παράλληλα ανακάλυψε και τη γοητεία της ελληνικής λαϊκής μουσικής. Συνέθεσε τον Επιτάφιο σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, έργο το οποίο αποτέλεσε αφετηρία της αναγέννησης της ελληνικής μουσικής. Συνέθετε ασταμάτητα, χρησιμοποιώντας τα ωραιότερα κείμενα της ελληνικής ποίησης του 19ου και 20ου αιώνα.

Η Χούντα της 21ης Απριλίου 1967 υποχρέωσε τον Θεοδωράκη να βγει και πάλι στην παρανομία απ’ όπου δυο μέρες μετά το πραξικόπημα απηύθυνε την πρώτη έκκληση για αντίσταση. Συνελήφθη στις 21 Αυγούστου του 1967 και τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό με την οικογένειά του, σε ένα ορεινό χωριό της Αρκαδίας (όπου συνέθεσε και τον κύκλο συνθέσεων Αρκαδίες Ι -ΧI). Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ωρωπού αλλά τελικά εξορίστηκε από την Ελλάδα, μετά από πολλά διαβήματα αλληλεγγύης με πρωτοβουλία των συνθετών Ντιμίτρι Σοστάκοβιτς, Λεονάρντ Μπερστάιν και πολλών άλλων προσωπικοτήτων. Στις 13 Απριλίου 1970, ο Θεοδωράκης έφθασε στο Παρίσι.

Οι περιοδείες του σ’ ολόκληρο τον κόσμο και οι συναυλίες του, αφιερωμένες στην αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, τον κατέστησαν ζωντανό σύμβολο της αντίστασης ενάντια στη δικτατορία. Επέστρεψε στην Ελλάδα στις 24/7/1974.

Το 1980 αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι, όπου και καταπιάστηκε με το συμφωνικό του έργο, που το είχε αφήσει από την εποχή του ‘50. Ολοκλήρωσε τη σύνθεση του Κάντο Χενεράλ (Canto General) σε ποίηση του Πάμπλο Νερούντα, που μαζί με το Ζορμπά και το Άξιον Εστί τον έχουν κάνει γνωστό παγκοσμίως.

Το 1990, έδωσε 36 συναυλίες σ’ όλη την Ευρώπη υπό την αιγίδα της Διεθνούς Αμνηστίας. Συνέχισε δίνοντας συναυλίες για την ηλιακή ενέργεια, κατά του αναλφαβητισμού, κατά των ναρκωτικών κ.ά. Το 2000, ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης.

Τι γνωρίζετε για τον Βασίλη Τσιτσάνη;

Λέξεις-κλειδιά

συνθέτης, ρεμπέτικα, λαϊκά, μαντολίνο, βιολί, μπουζούκι, Αθήνα, Νομικά, κατοχή, Θεσσαλονίκη, Ουζερί, Β΄ Παγκόσμιος, Λονδίνο

Βοήθεια

Μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες…

Πλήρης απάντηση

(1915 – 1984) Μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της Ρεμπέτικης και της Λαϊκής Μουσικής. Από μικρή ηλικία έπαιζε μαντολίνο, βιολί και μπουζούκι. Το 1936 πήγε στην Αθήνα για να σπουδάσει Νομικά, αλλά γρήγορα τον κέρδισε η μουσική. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έμεινε στη Θεσσαλονίκη, όπου για ένα μεγάλο διάστημα είχε δικό του μαγαζί, το “Ουζερί ο Τσιτσάνης”. Εκεί έγραψε μερικά από τα καλύτερα τραγούδια του, τα οποία ηχογραφήθηκαν μετά την λήξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Πέθανε στο Λονδίνο στις 18/1/1984 ύστερα από επιπλοκές μιας εγχείρησης στους πνεύμονες.

Τι γνωρίζετε για το μπουζούκι και τον μπαγλαμά;

Βοήθεια

Το μπουζούκι ήταν σε χρήση…

Πλήρης απάντηση

Το μπουζούκι ήταν σε χρήση στον ελληνικό χώρο επί αιώνες. Είναι μια παραλλαγή της οικογένειας των ταμπουράδων (“bouzouk”: τούρκικη λέξη που σημαίνει σπασμένος). Πιθανότατα όμως η ονομασία του προέρχεται από το ντουζένι, τρόπο κουρδίσματος του τουρκικού σαζ. Ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής, το μέγεθος, το σχήμα, τον αριθμό χορδών κ.ά. διακρίνουμε το μπουζούκι, τον τζουρά, τη μπουζουκομάνα, το γόνατο (σκαφτό), το μπαγλαμά.

Το μήκος του μπουζουκιού είναι περίπου 90 εκ. έως ένα μέτρο και ηχεί σαν το λαγούτο. Ο μπαγλαμάς, που είναι το μικρότερο όργανο της οικογένειας, έχει μήκος περίπου 40-60 εκ. και τρεις διπλές χορδές.

Το μπουζούκι παίζεται με πένα. Είναι συνήθως τρίχορδο ή τετράχορδο. Το τρίχορδο έχει τρεις διπλές χορδές, ενώ το τετράχορδο έχει μονές ή διπλές τις δύο χαμηλότερες χορδές και διπλές τις δύο ψηλότερες.

Τι γνωρίζετε για τον Γιώργο Ζαμπέτα;

Λέξεις-κλειδιά

συνθέτης, ρεμπέτικα, λαϊκά, μπουζούκι, Τσιτσάνης

Βοήθεια

Συνθέτης ρεμπέτικων και λαϊκών…

Πλήρης απάντηση

(1925 – 1992) Συνθέτης ρεμπέτικων και λαϊκών τραγουδιών και ένας από τους σπουδαιότερους ερμηνευτές του μπουζουκιού. Η γνωριμία του με το Β. Τσιτσάνη έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής του προσωπικότητας.