Ποιους νεοκλασσικούς γνωρίζετε α) από την Αγγλία, β) από την Ιταλία, γ) από τις ΗΠΑ;

Αγγλία

Γουίλιαμ Γουόλτον, Μπέντζαμιν Μπρίτεν

Ιταλία

Φερούτσιο Μπουζόνι: Φαντασία του Κοντραπούντο, Αλφρέντο Καζέλα: Σκαρλατιάνα, Νταλαπίκολα κ.ά..

ΗΠΑ

Τσαρλς Άιβς, Εντγκάρ Βαρέζ, Τζορτζ Γκέρσουιν: Ραψωδία σε Μπλε, Ένας Αμερικανός στο Παρίσι συμφωνική φαντασία για ορχήστρα, που έγινε και ταινία, κ.ά.

Τι είναι ο νεοκλασικισμός;

Λέξεις-κλειδιά

Ευρώπη, Αμερική, 1920, Ντεμπισί, Σένμπεργκ, κλασικές αρχές, απλότητα, γέφυρα, ατονικότητα, νεο-τονικότητα

Βοήθεια

Κίνημα που εμφανίστηκε στην Ευρώπη και στην Αμερική…

Πλήρης απάντηση

Κίνημα που εμφανίστηκε στην Ευρώπη και στην Αμερική στις αρχές του 20ου αιώνα (γύρω στα 1920) κάτω από την επίδραση του Ιμπρεσιονισμού του Ντεμπισί και του Εξπρεσιονισμού του Σένμπεργκ. Πρόκειται για μια επιστροφή στις κλασικές αρχές σύνθεσης. Με μια αρχαϊκή απλότητα αντιτίθεται στα σύγχρονά του κινήματα αλλά και στο ρομαντισμό. Ο νεοκλασικισμός λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στον 20ο αιώνα και στο παρελθόν. Από την ατονικότητα του Σένμπεργκ, οι συνθέτες επιχειρούν να φτάσουν στην τονικότητα του παρελθόντος με μια νέα αντίληψη (νεο-τονικότητα).

Ποια η σχέση της jazz με τους συνθέτες του 20ου αιώνα;

Λέξεις-κλειδιά

Βάιλ, Γκέρσουιν, Μπέρνσταϊν, Ντεμπισύ, Στραβίνσκι, Μπεργκ, ελευθερία, νέα είδη

Βοήθεια

Ακόμα και συνθέτες μουσικής του 20ου αι. έχουν γράψει επηρεασμένοι…

Πλήρης απάντηση

Ακόμα και συνθέτες μουσικής του 20ου αι. έχουν γράψει επηρεασμένοι από τη τζαζ μουσική (όπως οι Κουρτ Βάιλ,Τζορτζ Γκέρσουιν, Λέοναρντ Μπέρνσταϊν κ.ά.). O Κλωντ Ντεμπισύ το 1908 συνέθεσε το έργο “Gollywog’s Cakewalk”, ο Ιγκόρ Στραβίνσκι έγραψε συνθέσεις σε στυλ ράγκταϊμ και συνέθεσε το “Ebony Concerto” για το τζαζίστα Γούντι Χέρμαν (W. Herman), ενώ ο Άλμπαν Μπεργκ χρησιμοποίησε στοιχεία τζαζ στην όπερα “Lulu”. Η τζαζ μουσική πλέον αναγνωρίστηκε ως η μουσική που αντιπροσώπευε την ελευθερία. Οι μουσικοί άρχισαν να χρησιμοποιούν στοιχεία της τζαζ στις συνθέσεις τους, δημιουργώντας νέα είδη μουσικής.

Αναφέρετε περιπτώσεις ανταλλαγής μεταξύ συνθετών και ζωγράφων.

Λέξεις-κλειδιά

Ντεμπισύ, Μποτιτσέλλι, Μπρακ, Σαίνμπεργ, Καντίνσκι, Κέητζ, Ντυσάν

Βοήθεια

Ο Κλωντ Ντεμπισύ εμπνεύστηκε από…

Πλήρης απάντηση

Ο Κλωντ Ντεμπισύ εμπνεύστηκε από τους πίνακες του Μποτιτσέλλι (Άνοιξη) και ο Ζωρζ Μπρακ από τα έργα του Ντεμπισύ. Ο Άρνολντ Σαίνμπεργ ανταλλάσσει ιδέες με τον Βασίλι Καντίνσκι. Ο Τζων Κέητζ συνδέεται με στενή φιλία με τον Μαρσέλ Ντυσάν.

Τι εκφράζει η δυτικοευρωπαϊκή μουσική κατά τον από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά;

Λέξεις-κλειδιά

σχέση μουσικής με χρώμα, φως, έμπνευση, συχνές ανταλλαγές

Βοήθεια

Από τα μέσα του 19ου αι. οι συνθέτες αναζητούν…

Πλήρης απάντηση

Από τα μέσα του 19ου αι. οι συνθέτες αναζητούν τη σχέση της μουσικής με το χρώμα και το φως. Οι πίνακες αποτελούν πηγή έμπνευσης για τους συνθέτες και οι μουσικές συνθέσεις πηγές έμπνευσης για τους εικαστικούς.

Τον 20ο αι. οι ανταλλαγές μεταξύ των συνθετών και των εικαστικών καλλιτεχνών γίνονται πιο συχνές, συνενώνοντας με αυτόν τον τρόπο τις δύο τέχνες.

Τι εκφράζει η δυτικοευρωπαϊκή μουσική κατά τον 18ο αιώνα;

Λέξεις-κλειδιά

συναισθήματα, Μπετόβεν, 6η συμφωνία, ποιμενική

Βοήθεια

Μετά τα μέσα του 18ου αι., αυτό που απασχολούσε …

Πλήρης απάντηση

Μετά τα μέσα του 18ου αι., αυτό που απασχολούσε τους συνθέτες ήταν τα συναισθήματα, που τους προκαλούσε το κάθε φαινόμενο. Ο Λ. Β. Μπετόβεν χαρακτηρίζει την 6η Συμφωνία του (1808): “Ποιμενική Συμφωνία: περισσότερο έκφραση αισθημάτων παρά ζωγραφική”.

Τι εκφράζει η δυτικοευρωπαϊκή μουσική κατά τον 16ο – 17ο αιώνα;

Λέξεις-κλειδιά

εικόνες φύσης, συναισθήματα, μίμηση, ζωντανοί πίνακες

Βοήθεια

Η δυτικοευρωπαϊκή μουσική παράδοση κατά το 16ο – 17ο αι…

Πλήρης απάντηση

Η δυτικοευρωπαϊκή μουσική παράδοση κατά το 16ο – 17ο αι. περιγράφει εικόνες από τη φύση, αρχίζει να εκφράζει συναισθήματα και μοιάζει με μια “γλώσσα”. Ανάλογα με το πόσο πιστά μιμείται τη φύση θεωρείται επιτυχημένη ή όχι μια σύνθεση. Τα έργα συμφωνικής μουσικής γίνονται αντιληπτά ως “ζωντανοί πίνακες”.

Τι σχέση έχει ιστορικά η μουσική σύνθεση με τις εικαστικές τέχνες;

Λέξεις-κλειδιά

έφραση συναισθημάτων, ιδεών, επιθυμία αναπαράστασης εικόνων, εικαστικές τέχνες, απεικόνιση, φύση, ζωγραφική

Βοήθεια

Η μουσική αποτελεί αρχικά έκφραση συναισθημάτων και ιδεών…

Πλήρης απάντηση

Η μουσική αποτελεί αρχικά έκφραση συναισθημάτων και ιδεών, όμως μελετώντας τη μουσική δημιουργία στα βάθη των αιώνων θα παρατηρούσε κανείς ότι πάντα υπάρχει στους συνθέτες έντονη η επιθυμία να “αναπαραστήσουν” εικόνες μέσω της μουσικής, πράγμα που αποτελεί παραδοσιακά πεδίο των εικαστικών τεχνών. Κάποιες φορές η μουσική απεικόνιση (αναπαράσταση εικόνων με ηχητικά μέσα) εμπνέεται όχι μόνο από τη φύση αλλά και από έργα ζωγραφικής.

Τι είναι η στοχαστική μουσική;

Λέξεις-κλειδιά

ηχητική μάζα, Ξενάκης, γαλαξίας, νεφέλωμα, επεισόδια, ήχοι, πυκνότητα, τοποθέτηση, σύνταξη

Βοήθεια

Βασικό στοιχείο της μουσικής αυτής είναι η έννοια…

Πλήρης απάντηση

Βασικό στοιχείο της μουσικής αυτής είναι η έννοια της μάζας. H “ηχητική μάζα” του Ξενάκη είναι ένα είδος γαλαξία, ένα είδος νεφελώματος, που αποτελείται από πολλά και ποικίλα “στοιχεία” (επεισόδια ή ήχους), των οποίων η οργάνωση και η κίνηση έχουν σχέση με την πυκνότητα (πόσα “στοιχεία” ανά δευτερόλεπτο), με την τοποθέτησή τους ανά ύψος και με τον τρόπο σύνταξής τους (με ποια σειρά, δηλ. πυκνότητα-ύψος).

Περιγράψτε τις συνθετικές μεθόδους του Ξενάκη.

Λέξεις-κλειδιά

υπολογιστής, επιλογή υλικοί, μέθοδοι, στοχαστική μουσική, αρχιτεκτονική, μαθηματικά, φυσική

Βοήθεια

Συνήθως χρησιμοποιείται ηλεκτρονικός υπολογιστής…

Πλήρης απάντηση

Συνήθως χρησιμοποιείται ηλεκτρονικός υπολογιστής, ο οποίος βοηθάει με διάφορους υπολογιστικούς τρόπους στην κατασκευή του κομματιού, αν και την όλη επιλογή του υλικού την κάνει ο ίδιος ο συνθέτης.

Οι πρωτοποριακές συνθετικές μέθοδοι που ανέπτυξε (η ονομαζόμενη από τον ίδιο στοχαστική μουσική), συσχέτιζαν τη μουσική και την αρχιτεκτονική με τα μαθηματικά και τη φυσική.

Τι γνωρίζετε για την ελληνική Εθνική Σχολή;

Λέξεις-κλειδιά

20ος αιώνας, εθνική ταυτότητα, Καλομοίρης, Ελληνικό Ωδείο, Εθνικό ωδείο, παράδοση, ύμνοι, δημοτικό τραγούδι, επτανησιακή σχολή

Βοήθεια

Στις αρχές του 20ου αι., οι συνθέτες προσπαθούν…

Πλήρης απάντηση

Στις αρχές του 20ου αι., οι συνθέτες προσπαθούν να δημιουργήσουν μουσική που να έχει τη δική της εθνική ταυτότητα και δημιουργούν την Ελληνική Εθνική Σχολή, με κύριο εκπρόσωπο τον Μανώλη Καλομοίρη, ιδρυτή του Ελληνικού Ωδείου και στη συνέχεια του Εθνικού Ωδείου, και σπουδαίο συνθέτη.

Επηρεασμένοι από την ελληνική παράδοση, εμπνέονται αφενός από τους εκκλησιαστικούς ύμνους και το δημοτικό τραγούδι και αφετέρου από την επτανησιακή σχολή.

Συμπληρωματικά

Χαρακτηριστικό της Ελληνικής Εθνικής Σχολής είναι η προσπάθεια συμβιβασμού της ανατολικής μουσικής αφενός, απ’ όπου παίρνει κάποιες μελωδίες και ρυθμούς, και της μουσικής της Δ. Ευρώπης αφετέρου, απ’ όπου δανείζεται τη ρομαντική αρμονική αντίληψη, τις μουσικές φόρμες (φούγκα, συμφωνία, κοντσέρτο κτλ.) και κυρίως τον τρόπο ενορχήστρωσης.

Η μουσική αυτή σχολή είναι υπεύθυνη για την εναρμόνιση των δημοτικών τραγουδιών και του βυζαντινού μέλους, η οποία, εντάσσοντας αυτά τα είδη στο δυτικό τονικό σύστημα (μείζονα και ελάσσονα) οδήγησε στη νόθευση της αυθεντικότητάς τους. Όμως, στους περισσότερους από τους συνθέτες της Εθνικής μας Σχολής πρέπει να αναγνωριστεί η προσφορά τους στην ελληνική μουσική και παιδεία.

Άλλοι συνθέτες της Εθνικής Σχολής: Διονύσιος Λαυράγκας, Μάριος Βάρβογλης, Αιμίλιος Ριάδης, Ιωάννης Κωνσταντινίδης, Ανδρέας Νεζερίτης, Αντίοχος Ευαγγελάτος, Σόλων Μιχαηλίδης.

Τι γνωρίζετε για την Επτανησιακή σχολή;

Λέξεις-κλειδιά

ιταλική μουσική, Μάντζαρος, Σαμάρας, Καρέρ, Λαμπελέτ

Βοήθεια

Η μουσική της Επτανησιακής σχολής είναι επηρεασμένη…

Πλήρης απάντηση

Η μουσική της Επτανησιακής σχολής είναι επηρεασμένη από την ιταλική μουσική του 19ου αι. και αποτελείται κυρίως από όπερες και τραγούδια. Σημαντικοί εκπρόσωποι: Ν. Μάντζαρος (Εθνικός Ύμνος) και Σπυρίδων Σαμάρας (Ολυμπιακός Ύμνος). Άλλοι εκπρόσωποι: Σπύρος Ξύνδας (όπερα Ο υποψήφιος βουλευτής, Παύλος Καρέρ (όπερα Μάρκος Μπότσαρης), Γεώργιος Λαμπελέτ, Ναπολέων Λαμπελέτ

Πώς ξεκινά η ιστορία της νεοελληνικής σύνθεσης από επώνυμους συνθέτες;

Λέξεις-κλειδιά

19ος αιώνας, Επτάνησα, ιταλική μουσική, όπερες, τραγούδια

Βοήθεια

Τα πρώτα γνωστά δείγματα μουσικής της νεοελληνικής ιστορίας…

Πλήρης απάντηση

Τα πρώτα γνωστά δείγματα μουσικής της νεοελληνικής ιστορίας από επώνυμους συνθέτες προέρχονται, στα τέλη του 19ου αι., από τα Επτάνησα και ανήκουν στη λεγόμενη Επτανησιακή σχολή. Η μουσική τους είναι επηρεασμένη από την ιταλική μουσική του 19ου αι. και αποτελείται κυρίως από όπερες και τραγούδια.

Τι είναι μινιμαλισμός;

Λέξεις-κλειδιά

1960, Νέα Υόρκη, αντίθεση, επανάληψη λίγων σχημάτων, προοδευτική διαφοροποίηση, τονικότητες, σύντομα σχήματα, εξέλιξη, ελάχιστες λεπτομέρειες, μεγάλη διάρκεια

Βοήθεια

Εμφανίστηκε στα μέσα της δεκατίας του 1960 στη Νέα Υόρκη…

Πλήρης απάντηση

Εμφανίστηκε στα μέσα της δεκατίας του 1960 στη Νέα Υόρκη ως αντίδραση στην ατονικότητα και το σειραϊσμό μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα χαρακτηριστικά του μινιμαλισμού είναι:

  • Τονικότητες μείζονες, ελάσσονες και τροπικές
  • Σύντομα επαναλαμβανόμενα ρυθμικά, μελωδικά και αρμονικά σχήματα.
  • Προοδευτική εξέλιξη της πορείας του έργου με αργό τρόπο, ώστε ο ακροατής να επικεντρώνεται στις ελάχιστες λεπτομέρειες.
  • Συχνά μεγάλη διάρκεια (των συνθέσεων).
Συμπληρωματικά

Βασικό χαρακτηριστικό της η επίμονη επανάληψη λίγων μελωδικών και ρυθμικών σχημάτων, με προοδευτική διαφοροποίηση των μελωδικών ή και ρυθμικών στοιχείων.

Εκπρόσωποι: Στιβ Ράιχ, Four Organs, Drumming, Τέρι Ρίλεϊ, A Rainbow in Curved Air, Φίλιπ Γκλας, Akhnaten όπερα (1983-4), Φρέντερικ Ρζέφσκι, Coming Together

Τι είναι αλεατορική μουσική;

Λέξεις-κλειδιά

τυχαίο, αυτοσχεδιασμός, ελευθερία, σύνθεση, εκτέλεση, ρυθμός, ενορχήστρωση, αριθμός εκτελεστών, accesskey=”τονικό ύψος”

Βοήθεια

(alea=κύβος, ζάρι) Εισάγεται η έννοια του “τυχαίου”…

Πλήρης απάντηση

(alea=κύβος, ζάρι) Εισάγεται η έννοια του “τυχαίου”, με τη μορφή του αυτοσχεδιασμού, την ελευθερία στη μορφή και διαφορετικούς τρόπους μουσικής γραφής. Η μουσική μπορεί να είναι τυχαία σε ό,τι αφορά την σύνθεση, την εκτέλεση ή και τα δύο. Το τυχαίο επίσης μπορεί να παρουσιάζεται σε ό,τι αφορά τον ρυθμό, την ενορχήστρωση, τον αριθμό των εκτελεστών, το τονικό ύψος, το μέτρο, τη χροιά κ.α.

Πλήρης απάντηση

Ένα έργο μπορεί να έχει τόσες εκτελέσεις όσες θα είναι και οι φορές που θα εκτελεστεί. Ο νέος τρόπος εκτέλεσης προϋποθέτει και νέα σημειογραφία, τη συμβολική γραφή (σύμβολα, γραφικές απεικονίσεις κ.ά.). Τον αλεατορισμό τον συναντάμε τόσο στην ηλεκτρονική όσο και στη σειραϊκή μουσική. Εκπρόσωποι: Τζον Κέιτζ, Καρλχάιντς Στοκχάουζεν, Πιέρ Μπουλέζ κ.ά.

Τι είναι σειραϊσμός;

Λέξεις-κλειδιά

εξέλιξη δωδεκαφθογγισμού, ύψος, διάρκεια, δυναμική, ηχόχρωμα, σταθερές σειρές, είδος θέματος, καθοριστικός ρόλος

Βοήθεια

Στον σειραϊσμό (που αποτελεί εξέλιξη του δωδεκαφθογγισμού)…

Πλήρης απάντηση

Στον σειραϊσμό (που αποτελεί εξέλιξη του δωδεκαφθογγισμού) τα διάφορα μουσικά στοιχεία, όπως ύψος, διάρκεια, δυναμική, ηχόχρωμα κ.ά., οργανώνονται σε σταθερές σειρές που δεν αλλάζουν. Με αυτόν τον τρόπο η σειρά αποτελεί ένα είδος θέματος, που παίζει καθοριστικό ρόλο σε ολόκληρη την σύνθεση

Τι είναι ο δωδεκαφθογγισμός;

Λέξεις-κλειδιά

Σένμπεργκ, χρωματική κλίμακα, προκαθορισμένη σειρά, ισοδύναμες νότες, 4 μορφές, αρχική, αντίθετη, οπισθοδρόμηση, οπισθοδρόμηση της αντίθετης, συγχορδίες, εκπρόσωποι

Βοήθεια

Δημιουργήθηκε από τον Α. Σένμπεργκ…

Πλήρης απάντηση

Δημιουργήθηκε από τον Α. Σένμπεργκ. Κάθε σύνθεση βασίζεται πάνω στην ελεύθερη χρήση των δώδεκα φθόγγων της χρωματικής κλίμακας σε μια προκαθορισμένη σειρά. Όλες οι νότες είναι ισοδύναμες και καμία δε θεωρείται σημαντικότερη από κάποια άλλη.

Συμπληρωματικά

Η σειρά παρουσιάζεται σε 4 μορφές:

  • αρχική,
  • αντίθετη, δηλαδή, τα ανιόντα διαστήματα γίνονται κατιόντα και αντίστροφα,
  • οπισθοδρόμηση, δηλαδή, η σειρά από το τέλος προς την αρχή (οι νότες της αρχικής 1,2,3,4,5, παρουσιάζονται με τη σειρά 5,4,3,2,1) και
  • οπισθοδρόμηση της αντίθετης. Η σειρά αποτελεί το υλικό για την ανάπτυξη του έργου και επαναλαμβάνεται συχνά είτε με τις ίδιες νότες, είτε σε απόσταση διαφορετικού διαστήματος κάθε φορά.

Τοποθετώντας τις σειρές έτσι ώστε να ακουστούν ταυτόχρονα, δημιουργούνται συγχορδίες.

Εκπρόσωποι του δωδεκαφθογγισμού: ο Άρνολντ Σένμπεργκ και οι μαθητές του, Άντον Βέμπερν, Άλμπαν Μπεργκ, Νίκος Σκαλκώτας, Πιέρ Μπουλέζ, Λουτσιάνο Μπέριο κ.ά.

Τι είναι ατονική μουσική;

Λέξεις-κλειδιά

έλλειψη τονικού κέντρου, επανάληψη νότας, διαφορετικές νότες, χρωματική κλίμακα, δωδεκάφθογγη μουσική, Σένμπεργκ

Βοήθεια

Η ατονική μουσική έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την…

Πλήρης απάντηση

Η ατονική μουσική έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την έλλειψη ενός συγκεκριμένου τονικού κέντρου. Διάφορες συγχορδίες κινούνται ελεύθερα, έτσι όπως τις καθορίζει ο συνθέτης, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί το διάφωνο άκουσμα.

Συμπληρωματικά

Αποφεύγει κάθε σχέση με τονικά κέντρα καθώς επίσης και τη συχνή επανάληψη μιας νότας, επειδή αυτό δημιουργεί την εντύπωση τονικού κέντρου. Το αποτέλεσμα είναι να απαιτούνται όλο και περισσότερες “διαφορετικές” νότες, έτσι που βαθμιαία να απαιτούνται όλες οι νότες της χρωματικής κλίμακας. Η καθιέρωση της δωδεκάφθογγης χρωματικής κλίμακας προαναγγέλει τη δωδεκάφθογγη μουσική. Τα πρώτα ατονικά στο σύνολό τους έργα είναι του A. Σένμπεργκ.