Γενική Παιδεία

1956, Αθήνα, παραδοσιακά, Μεσόγειος, προσωπικός δρόμος, κίνημα, φιλοσοφικές απόψεις, κοινωνικές προτάσεις για τη ζωή και την τέχνη, σχεδιασμός του μέλλοντος

Το 1956 ο Μαρκόπουλος έφτασε στην Αθήνα και συνέχισε να εργάζεται…

Το 1956 ο Μαρκόπουλος έφτασε στην Αθήνα και συνέχισε να εργάζεται, συνθέτοντας μουσική και αντλώντας επιδράσεις από τα παραδοσιακά τραγούδια του ελλαδικού και μεσογειακού χώρου, έτσι ώστε να διαμορφώσει το προσωπικό του ύφος. Από νωρίς άνοιξε τον προσωπικό του δρόμο στην ελληνική μουσική, προτείνοντας με έμφαση “Επιστροφή στις Ρίζες”. Η πρόταση αυτή πήρε τις διαστάσεις κινήματος τέχνης.

Οι παράμετροι αυτού του μουσικού κινήματος στήριζαν παράλληλα τις φιλοσοφικές του απόψεις, που συνδυάζονταν με τις κοινωνικές προτάσεις για τη ζωή και την τέχνη. Το κίνημα αυτό ο συνθέτης το όριζε ως “σχεδιασμό του μέλλοντος, με στοιχεία από άφθαρτες πηγές της ζωντανής μας παράδοσης, σε συνδυασμό με επιλεγμένες σύγχρονες πληροφορίες τέχνης”.

Ηράκλειο, 1939, παραδοσιακή, συμφωνική, ραδιόφωνο, Αίγυπτος, 1983 Πανευρωπαϊκοί, 1994 λειτουργία του ορφέα, 2005 νόμος της θαλπωρής, αρχαίο θέατρο, κινηματογράφος

Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1939…

Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1939. Τα παραδοσιακά στοιχεία της κρητικής μουσικής, σε συνδυασμό με τη συμφωνική μουσική που άκουγε από το ραδιόφωνο εκείνη την εποχή, καθώς επίσης και η μουσική της κοντινής Αιγύπτου, ήταν τα πρώτα και αποφασιστικής σημασίας ακούσματα του.

Το 1983, του ανατέθηκε ο σχεδιασμός του τελετουργικού της έναρξης των Πανευρωπαϊκών Αγώνων στην Αθήνα. Συνέθεσε τον ύμνο “Θέλουμε Ειρήνη”, που μεταδόθηκε τηλεοπτικά σε πολλές χώρες του κόσμου. Το 1994, συνέθεσε τη “Λειτουργία του Ορφέα”, σε αρχαία ορφικά ποιήματα, έργο που παρουσίασε στην Βιέννη, τις Βρυξέλλες, το Παρίσι, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και σε άλλες πρωτεύουσες του κόσμου. Το 2005, ολοκλήρωσε τη σύνθεση του έργου “Ο Νόμος της Θαλπωρής” με θέμα τον άνθρωπο, που από την εποχή της συνειδητής ύπαρξης του στη γη, με την εκπνοή του παράγει ήχους, τραγούδι, μουσική.

Έχει συνθέσει μουσική για το αρχαίο θέατρο όπως: “Μήδεια”, “Λυσιστράτη”, “Θεσμοφοριάζουσες”, “Εκκλησιάζουσες”, κ.ά. Έχει συνθέσει επίσης μουσική για κινηματογραφικές ταινίες όπως: “Μικρές Αφροδίτες” και “Byron” του Ν. Κούνδουρου, “Επιχείρηση Απόλλων” του Γ. Σκαλενάκη, “Η Μοίρα ενός αθώου” του Γρ. Γρηγορίου κ.ά. Άλλα σημαντικά έργα του είναι: “Ιθαγένεια” (1971), ο “Στράτης Θαλασσινός” (1973), η “Θητεία” (1974), οι “Μετανάστες” (1974), ο “Θεσσαλικός κύκλος” (1975), τα “Ανεξάρτητα” (1976).

Ο Γιάννης Μαρκόπουλος συνέχισε τη δημιουργική του πορεία με νέες συνθέσεις, επιμένοντας ότι “την τέχνη πρέπει να τη διαπερνούν -για να τη στηρίζουν- κανόνες και νόμοι της επιστήμης”.

1962, Σολομός, Αργυράκη, μιούζικαλ, νούμερα, τραγούδια, δρώμενα, προβολή φιλμ, κάτοικοι ενός δρόμου, φωτογράφος, Χορν

Το 1962 ο Χατζιδάκις ανέβασε την “Οδό Ονείρων”…

Το 1962 ο Χατζιδάκις ανέβασε την “Οδό Ονείρων”, δημιουργώντας μια παράσταση-σταθμό για το ελληνικό μουσικό θέατρο σε σκηνοθεσία Α. Σολομού, σκηνικά και κοστούμια Μ. Αργυράκη.

Η “Οδός Ονείρων” ήταν ένα ιδιότυπο μιούζικαλ. Μια σειρά από νούμερα, τραγούδια, χορευτικά δρώμενα που συνοδεύονταν από τη μουσική του Μ. Χατζιδάκι, καθώς και την προβολή ενός μικρού φιλμ (πρωτοφανές για τα θεατρικά δεδομένα της εποχής), με πρωταγωνιστές το Μ. Χατζιδάκι, τη Ρ. Βλαχοπούλου και το Μ. Αργυράκη. Το κάθε τι που διαδραματιζόταν, αφορούσε στους κατοίκους ενός δρόμου, μιας γειτονιάς. Πρωτεύοντα ρόλο σ´ όλη την παράσταση έπαιζε ο “φωτογράφος” (Δημήτρης Χορν) που εκπλήρωνε τα όνειρα όλων των ηρώων.

1948, αντιδράσεις, περιθωριακή μουσική, αποδεκτή από ανώτερες τάξεις

Το 1949, ο Μάνος Χατζιδάκις δίνει μια διάλεξη…

Το 1949, ο Μάνος Χατζιδάκις δίνει μια διάλεξη σχετικά με το ρεμπέτικο, υποστηρίζοντας το, που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στην τότε συντηρητική ελληνική αστική κοινωνία, αλλά τελικά άνοιξε το δρόμο σε αυτήν τη μέχρι τότε περιθωριακή μουσική, ώστε να γίνει αποδεκτή από ανώτερες κοινωνικά τάξεις.

κουτάλια, κομπολόι, ποτηράκια, ζίλια, ντέφι

Κουτάλια: συνήθως φτιάχνονται από σκληρό ξύλο. Ο εκτελεστής είναι συνήθως ο ίδιος ο χορευτής, κρατάει στο κάθε χέρι δυο κουτάλια με το κοίλο μέρος προς τα έξω, έτσι ώστε να χτυπάει το ένα με το άλλο, όταν ανοιγοκλείνουν τα δάχτυλα.

Κομπολόι: κρεμασμένο από κουμπί γιλέκου ή πουκαμίσου, κρατιέται τεντωμένο με το αριστερό χέρι, ενώ το δεξί τρίβει ρυθμικά τις χάντρες με τα χείλια ενός μικρού, χοντρού κρασοπότηρου. Το κομπολόι συνόδευε παλιότερα το τραγούδι, ή ακόμη και όργανα όπως τον ταμπουρά, τον μπαγλαμά κ.ά., με ρυθμικούς σχηματισμούς.

Ποτηράκια του κρασιού ή του ούζου: αυτοσχέδιο μουσικό όργανο. Ο εκτελεστής τοποθετεί δύο σε κάθε χέρι και ανοιγοκλείνοντας τα δάχτυλα, τα χτυπά για να συνοδέψει ρυθμικά το τραγούδι. Παίζονται μόνα τους ή κάποιες φορές και με μελωδικά όργανα, όπως το βιολί, τη λύρα τον ταμπουρά κ.ά.

Ζίλια: μεταλλικά κύμβαλα, σιδερένια ή μπρούντζινα, με τρύπα στη μέση. Οι διαστάσεις τους ποικίλλουν. Έτσι συναντάμε ζίλια με διάμετρο 6-8 εκ. περίπου, σπανιότερα και παραπάνω, τα οποία κρατά ο εκτελεστής, από ένα στο κάθε χέρι.

Ντέφι: ξύλινος κύλινδρος. Η μία βάση του κυλίνδρου είναι σκεπασμένη με δέρμα. Πολλά ντέφια έχουν γύρω-γύρω στον κυλινδρικό σκελετό, σε ίση απόσταση, ζίλια, μικρά δηλαδή μπρούντζινα διπλά κύμβαλα. Το μέγεθός του ποικίλλει από 20-50 εκ. ή και περισσότερο.

πήλινος σκελετός, στάμνα, δέρμα, μεγέθη, Μ. Ασία, Μακεδονία, Θράκη, νησιά

Το τουμπελέκι αποτελείται από έναν πήλινο σκελετό…

Το τουμπελέκι αποτελείται από έναν πήλινο σκελετό σε σχήμα στάμνας χωρίς λαβή, ανοιχτή στο στόμιο και σκεπασμένη στον πάτο με τεντωμένο δέρμα το οποίο κολλούν ή δένουν στο ηχείο. Το τουμπελέκι συναντιέται σε διάφορα μεγέθη. Η καταγωγή του είναι μικρασιατική, όμως χρησιμοποιείται από παλιά στη Μακεδονία, τη Θράκη και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.

1960, κοινωνικός χώρος, κοσμικά κέντρα, μεγάλες ορχήστρες, εμπορευματοποίηση, σουξέ, σταρ, Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, πνοή

Τη δεκαετία του 1960 αλλάζει και ο κοινωνικός χώρος…

Τη δεκαετία του 1960 αλλάζει και ο κοινωνικός χώρος όπου θα μπορούσε να ευδοκιμήσει το τραγούδι. Δημιουργούνται πλέον “κοσμικά κέντρα” με μεγάλες ορχήστρες, σε αντίθεση με τους μικρούς χώρους όπου ακούγονταν τα ρεμπέτικα την προηγούμενη περίοδο με μικρά σύνολα μουσικών. Παρατηρείται επίσης μια τάση για εμπορευματοποίηση του λαϊκού τραγουδιού, με τη δημιουργία “σουξέ” και “σταρ”.

Από την άλλη πλευρά εμφανίζονται ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις, που δίνουν άλλη πνοή στο λεγόμενο λαϊκό τραγούδι.

παρακμή, μορφή, περιεχόμενο, επανάληψη, τυποποίηση, στοιχεία ινδικότροπα, λατινότροπα, αραβότροπα

Από αυτήν την εποχή και μετά είναι φανερή η “παρακμή”…

Από αυτήν την εποχή και μετά είναι φανερή η “παρακμή” του ρεμπέτικου. Αλλάζει και η μορφή και το περιεχόμενο του. Αρχίζει η επανάληψη, η τυποποίηση και η εισαγωγή στοιχείων που δεν μπορούν να αφομοιωθούν από αυτήν καθαυτή την έκφραση του λαϊκού τραγουδιού (ινδικότροπα, λατινότροπα, αραβότροπα κ.ά.).

1955, ρυθμοί, μπουζούκι, (χορδές, κούρδισμα, ηλεκτρικό), όρθιοι τραγουδιστές

Μετά το 1955, ο Μανώλης Χιώτης καθιέρωσε νέους ρυθμούς…

Μετά το 1955, ο Μανώλης Χιώτης καθιέρωσε νέους ρυθμούς, πρόσθεσε στο μπουζούκι τέταρτο ζευγάρι χορδών, άλλαξε το κούρδισμά του για να μπορεί να παίζει συγχορδίες, όπως και η κιθάρα, και το έκανε ηλεκτρικό. Οι τραγουδιστές πλέον δεν είναι υποχρεωμένοι να τραγουδούν καθιστοί.

1945-1960, μετάβαση, εξέλιξη, Τσιτσάνης, κλίμακες, κούρδισμα

Την περίοδο 1945 – 1960 παρατηρείται μετάβαση από το ρεμπέτικο…

Την περίοδο 1945 – 1960 παρατηρείται μετάβαση από το ρεμπέτικο στο λαϊκό αστικό τραγούδι, που αποτελεί εξέλιξη του ρεμπέτικου και ξεκινά από το Βασίλη Τσιτσάνη, ο οποίος εξευρωπαΐζει τις κλίμακες και αλλάζει το κούρδισμα του μπουζουκιού.

αρχοντορεμπέτικα, μεγάλη ορχήστρα, χάμοντι, ντραμς, μείζονες/ελάσσονες

Τα τραγούδια της περιόδου 1945 – 1960 ονομάζονται “αρχοντορεμπέτικα”…

Τα τραγούδια της περιόδου 1945 – 1960 ονομάζονται “αρχοντορεμπέτικα”, με την ορχήστρα να μεγαλώνει, καθώς προστίθενται 8 ή 10 μπουζούκια, χάμοντ και για ρυθμική συνοδεία ντραμς. Οι κλίμακες μοιάζουν περισσότερο με τις μείζονες και ελάσσονες, παρά με τους βυζαντινούς ήχους και το ρεφραίν εμφανίζεται επηρεασμένο από τη δυτικοευρωπαϊκή μουσική παράδοση.

1934, Βαμβακάρης, Δελιάς, Μπάτης, Παγιουμτζής

Το καλοκαίρι του 1934, εμφανίζεται η…

Το καλοκαίρι του 1934, εμφανίζεται η “Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς”. Έτσι δημιουργείται η πρώτη κομπανία, με τους Μάρκο Βαμβακάρη, Αντώνη Δελιά, Μπάτη και Στράτο Παγιουμτζή.

δικτατορία Μεταξά, 1936, λογοκρισία, θεματολογία, διάρκεια, Κατοχή, κλειστά κέντρα

Η δικτατορία του Μεταξά το 1936…

Η δικτατορία του Μεταξά το 1936 άλλαξε την κατάσταση λόγω της λογοκρισίας που επέβαλε. Άλλαξε και η θεματολογία των τραγουδιών όπως επίσης και η διάρκεια τους αφού η διάρκεια των τραγουδιών στο δίσκο των 78 στροφών ήταν μόλις 3 λεπτά οπότε έπρεπε να περιοριστούν τα μακροσκελή ταξίμια.

Λόγω της Γερμανικής Κατοχής, τα περισσότερα κέντρα διασκέδασης έκλεισαν με αποτέλεσμα να περιοριστεί η επαγγελματική δραστηριότητα των περισσότερων ρεμπετών. Κυριότεροι εκπρόσωποι του ρεμπέτικου αυτής της εποχής ήταν ο Βασίλης Τσιτσάνης και ο Μάρκος Βαμβακάρης .