Κατηγορία: Β΄ Γυμνασίου

Μανουέλ ντε Φάλλα

Ιγκόρ Στραβίνσκι

κύκλος της ζωής, μεταβάσεις, καθημερινή ζωή, έναρξη έτους, γεωργικές εργασίες, τελετές της φύσης, εξευμενίζουν τις δυνάμεις

Τελετές του κύκλου της ζωής: γενικά οι τελετουργίες αυτές εκφράζουν τις μεγάλες μεταβάσεις της ανθρώπινης ζωής: τη γέννηση, την ενηλικίωση, τον γάμο και τον θάνατο. Ποικίλουν σε μορφή σπουδαιότητα και ένταση από πολιτισμό σε πολιτισμό.

Τελετές της καθημερινής ζωής: αυτές οι τελετές σχετίζονται με την έναρξη του έτους, με τις γεωργικές εργασίες στις αγροτικές περιοχές περιοχές, με το κυνήγι ή με τις καθημερινές εργασίες.

Τελετές της φύσης: αφορούν περιστασιακά γεγονότα που έχουν να κάνουν με τις εκφράσεις της δύναμης της φύσης. Συνήθως έχουν στόχο να εξευμενίσουν τις υπερφυσικές δυνάμεις που προκαλούν αυτές τις καταστροφές ή να δώσουν δύναμη στους ανθρώπους να τις αντιμετωπίσουν.

Η μουσική, ο χορός και οι ιεροτελεστίες είναι αλληλένδετες στην αφρικανική κοινότητα.

κολοκύθες, πλάγια, μεμβράνη, τραγουδά, βόμβος

Κατασκευάζεται συνήθως από κούφιες κολοκύθες…

Κατασκευάζεται συνήθως από κούφιες κολοκύθες. Η τρύπα στην οποία βάζει τα χείλη του ο εκτελεστής είναι συνήθως πλάγια και στο μικρότερο άκρο της τοποθετείται μια μεμβράνη (μερικές φορές από ιστό αράχνης). Ο εκτελεστής τραγουδά μέσα στο όργανο και η μεμβράνη παράγει έναν ήχο σαν βόμβο.

μεταλλικές/καλαμένιες λάμες, ηχείο, αντίχειρες

Αποτελείται από μια σειρά ευέλικτες μεταλλικές ή καλαμένιες λάμες…

Αποτελείται από μια σειρά ευέλικτες μεταλλικές ή καλαμένιες λάμες διαφορετικού μεγέθους, τοποθετημένες σε ένα ξύλινο δίσκο ή σε ένα τραπεζοειδές ηχείο. Ο εκτελεστής κρατά το όργανο με τα δύο χέρια και χρησιμοποιεί τους αντίχειρες για να χτυπάει τις ελεύθερες άκρες των λαμών.

τοξωτό κλαδί, χορδή φυτού, μισάνοιχτο στόμα, λεπτό κλαδί, γλώσσα

Το όργανο αποτελείται από ένα έντονα τοξωτό κλαδί…

Το όργανο αποτελείται από ένα έντονα τοξωτό κλαδί και μια χορδή από ένα είδος αναρριχητικού φυτού. Η χορδή τεντώνεται στις δύο άκρες του κλαδιού και κρατιέται μπροστά από το μισάνοιχτο στόμα του εκτελεστή. Καθώς τη χτυπά με ένα λεπτό κλαδί, η χορδή παραγάγει ένα σχετικά αδύναμο ήχο. Για να παράγει μια άλλη νότα, ο εκτελεστής αγγίζει τη χορδή με τη γλώσσα.

δέντρο, σκάβεται, άνοιγμα, άνισο παχος, διαφορετικό τονικό ύψος

Ένα δέντρο ή ένα συμπαγές κομμάτι ξύλου…

Ένα δέντρο ή ένα συμπαγές κομμάτι ξύλου σκάβεται για να αφήσει ένα μεγάλου μήκους άνοιγμα στην πάνω πλευρά. Οι άκρες αυτής της σχισμής είναι άνισου πάχους και παράγουν δύο ήχους διαφορετικού τονικού ύψους.

Τα ιδιόφωνα παράγουν ήχους τονικούς ή μη. Τα πιο σημαντικά είναι τρια:

• Το ξυλοφωνο
• Το μπίρα ή σαντσα ή πιάνο του αντίχειρα
• Το τύμπανο με σχισμή (slit drum)

• Τα τύμπανα τριβής όπου ο εκτελεστής έχοντας αλείψει τα χέρια του με ρητίνη ή κερί, τρίβει ένα λεπτό ξύλο που είναι στερεωμένο στο κέντρο της μεμβράνης
• Το τύμπανο που μιλά συναντάται κυρίως στη δυτική Αφρική σε φυλές με τονική γλώσσα. Ο εκτελεστής τεντώνει η χαλαρώνει τα σχοινιά που στερεώνουν τις μεμβράνες του τυμπάνου

• Αυλοί (καλαμένιοι ή από κέρατο αντιλόπης, απλοί ή αυλοί του Πάνα)
• Πλαγίαυλοι
• Αυλοί με μόνο ή διπλό γλωσσίδι
• Σάλπιγγες η κέρατα
• Κέρατα που τραγουδούν (Μίρλιτονς)

• Τα τύπου τσίτερ (με δοξάρι, ραβδόσχημα, τσίτερ-σανιδα, τσίτερ-σχεδία)
• Τα τύπου λαούτου (νυκτά και με δοξάρι)
• Τα τύπου λύρας
• Τα τύπου αρπας (τοξωτής)

ομαδικό τραγούδι, κορυφαίος, απάντηση, παραλλαγές, αυτοσχεδιασμός, πολυφωνία, ροντό, συγχορδίες, οστινάτο, όργανα, γέφυρες

Ιδιαίτερα διαδεδομένο είναι το ομαδικό τραγούδι στο οποίο όμως…

Ιδιαίτερα διαδεδομένο είναι το ομαδικό τραγούδι στο οποίο όμως υπάρχει ένας κορυφαίος που τραγουδά και η χορωδία απαντά. Οι τραγουδιστές ή οι εκτελεστές οργάνων μπορούν να αλλάξουν τα λόγια ή τη μελωδία του τραγουδιού όπως θέλουν έτσι ώστε η εκτέλεση να γίνει ένα θέμα με πολλές παραλλαγές. Κατά την εκτέλεση ένας μουσικός μπορεί να αυτοσχεδιάζει ή να φτιάχνει μία ιδιαίτερη παραλλαγή της μελωδίας, ενώ οι άλλοι τραγουδιστές συνεχίζουν την αρχική μελωδία. Συχνά αρκετές φωνές τραγουδούν διαφορετικές μελωδίες ταυτόχρονα (πολυφωνία).

Στην Αφρική τραγουδούν επίσης σε μορφή ροντό, παραλλάσοντας την ίδια μελωδία και την ίδια επωδό (ρεφραίν) αυτοσχεδιαστικά (Α Β Α’ Β’ Α” Β” κ.α.).

Η συνοδεία μπορεί να αποτελείται από συγχορδίες ή μελωδικά οστινάτι (επαναλαμβανόμενα μελωδικά και ρυθμικά σχήματα). Η πολυφωνία υπάρχει με τη μορφή παραλλήλων διαστημάτων (συνήθως τρίτες, τέταρτες και πέμπτες) και εμπλουτίζεται με στοιχεία ερώτησης-απάντησης και στιγμιαίων ανεξάρτητων αυτοσχέδιων μελωδιών. Πολλά μουσικά όργανα (αερόφωνα και χορδόφωνα) επίσης παίζουν μελωδικά περάσματα (γέφυρες).

2 κατηγορίες, τονισμός ισχυρού/ασθενούς, ρυθμός τυμπάνων, ρυθμική βάση, πολυρυθμική αντίστιξη, παλαμάκια, ξυλόφωνα, σείστρα, μεμβρανόφωνα, ρυθμικές συλλαβές

Η οργάνωση του ρυθμού μπορεί να ταξινομηθεί σε δύο κατηγορίες…

Η οργάνωση του ρυθμού μπορεί να ταξινομηθεί σε δύο κατηγορίες ανάλογα με τον τονισμό: 1) του ισχυρού μέρους, ή 2) του ασθενούς μέρους. Επίσης υπάρχει διάκριση ανάμεσα: 1) στο ρυθμό των τυμπάνων (όπου εφαρμόζεται η μετατόπιση των τονισμών μεταξύ των τυμπάνων) και 2) τη ρυθμική βάση που χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια του τραγουδιού και πού πάνω σε αυτό παίζουν τα τύμπανα.

Η πολυρρυθμικη αντίστιξη, όπου ανεξάρτητα ρυθμικά σχήματα τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο, πραγματοποιείται με παλαμάκια, ξυλόφωνα, σειστρα και μία ποικιλία μεμβρανοφωνων τονικων ή μη.

Στη ρυθμική βάση οι συλλαβές δε συμπίπτουν με τον παλμό της μελωδίας.

μελωδίες σύντομες, απλές, κατιούσες, βηματική κίνηση, γρήγορα και επαναλαμβανόμενα σχήματα

Οι μελωδίες είναι συνήθως σύντομες και απλές…

Οι μελωδίες είναι συνήθως σύντομες και απλές. Πολύ συχνά είναι κατιούσες με βηματική κίνηση και σε μερικές περιπτώσεις συναντάμε πηδήματα. Στην αφρικάνικη μουσική χρησιμοποιούνται πολύ συχνά επαναλαμβανόμενα μελωδικά και ρυθμικά σχήματα.

το ανθρώπινο πνεύμα

πεντάφθογγες, εξάφθογγες, επτάφθογγες

μεμβρανόφωνα ιδιόφωνα, χορδόφωνα, αερόφωνα

χορό

τελετουργίες

ερώτηση-απάντηση, συνεχή παραλλαγή, ρυθμική βάση

Ν. Αφρική, απλή δομή, Κονγκό, ενόργανη, Α. Αφρική, ξυλόφωνα, Δ. Αφρική, τύμπανα

Η μουσική ποικίλει στην Αφρική. Οι φυλές που ζουν στις ερήμους…

Η μουσική ποικίλει στην Αφρική. Οι φυλές που ζουν στις ερήμους της Νότιας Αφρικής έχουν πολύ απλά στη δομή τους τραγούδια. Οι άνθρωποι στην κοιλάδα του ποταμού Κονγκό έχουν πιο πολύπλοκα τραγούδια και ενόργανη μουσική. Στην Ανατολική Αφρική εξειδικεύονται στη μουσική που παίζεται με ξυλόφωνα. Στις φυλές της Δυτικής Αφρικής παρατηρείται υψηλή δεξιοτεχνία στο παίξιμο των τυμπάνων.

κοινωνική τάξη, ημιεπαγγελματίες, περιπλανώμενοι, θίασοι

Οι μουσικοί δεν θεωρούνται ξεχωριστή κοινωνική…

Οι μουσικοί δεν θεωρούνται ξεχωριστή κοινωνική τάξη. Οι ταλαντούχοι όμως μουσικοί μπορούν να γίνουν ημιεπαγγελματίες, αν τους προτείνει η κοινότητά τους. Σε μερικές περιοχές υπάρχουν περιπλανώμενοι μουσικοί (griot) ενταγμένοι σε μικρούς θιάσους

Β. Αφρική, ποικιλία, πλανόδιοι μουσικοί, αφήγηση ιστοριών, απαγγελία ποιημάτων

Οι Βέρβεροι ζουν στη Βόρεια Αφρική…

Οι Βέρβεροι ζουν στη Βόρεια Αφρική εδώ και 4.000 χρόνια. Η μουσική τους παράδοση παρουσιάζει τεράστια ποικιλία και διατηρείται ζωντανή από μικρές ομάδες πλανόδιων μουσικών που ταξιδεύουν από χωριό σε χωριό για να παίζουν και να τραγουδούν, σε συνδυασμό με αφήγηση ιστοριών και απαγγελία ποιημάτων.

καθημερινή ζωή, τελετές, εορτασμοί, ιεροτελεστία, σημαντικά γεγονότα, ίαση ασθενιών, βροχή, κόσμος των πνευμάτων, ρόλος

Η μουσική στην αφρικανική ήπειρο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος…

Η μουσική στην αφρικανική ήπειρο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής ως κομμάτι θρησκευτικών τελετών, εορτασμών και κοινωνικών ιεροτελεστιών. Είναι στενά συνδεδεμένη με τα πιο σημαντικά γεγονότα της καθημερινότητας των ανθρώπων.

Τα τραγούδια χρησιμοποιούνται για τα σημαντικά και γεγονότα στη ζωή του ανθρώπου (γέννηση, ενηλικίωση, γάμος και θάνατος). Χρησιμοποιούνται επίσης για την ίαση των ασθενών, το κάλεσμα της βροχής και στο χορό που γίνεται για θρησκευτικούς σκοπούς.

Πολλοί Αφρικανοί πιστεύουν ότι η μουσική λειτουργεί ως σύνδεσμος με τον κόσμο των “πνευμάτων”. Ο καθένας παίζει ενεργό ρόλο στη μουσική ζωή της κοινότητας παίζοντας μουσική τραγουδώντας ή χορεύοντας.

μουσικές και χορευτικές φόρμες, Καραϊβική, Λατινική Αμερική, σάλσα, ρούμπα, σκλάβοι, δουλεμπόριο

Οι μουσικές και χορευτικές φόρμες που εμφανίζονται…

Οι μουσικές και χορευτικές φόρμες που εμφανίζονται σε μουσικές άλλων λαών (όπως τους λαούς της Καραϊβικής ή της Λατινικής Αμερικής) μουσικοχορευτικά είδη όπως η σάλσα η ρούμπα κ.α. οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις αφρικανικές παραδόσεις που έφεραν μαζί τους οι σκλάβοι την εποχή του δουλεμπορίου τον 19ο αιώνα.

Σαχάρα, Β. Αφρική, ισλαμικά, αραβικά στοιχεία, πολυρυμία, πολυφωνία, αυτοσχεδιασμός

Αφρικανική μουσική θεωρείται η μουσική των λαών…

Αφρικανική μουσική θεωρείται η μουσική των λαών που ζουν νότια της Σαχάρας.

Στη Β. Αφρική επικρατεί ένα μουσικό ιδίωμα με έντονα ισλαμικά και αραβικά στοιχεία, λόγω της εξάπλωσης του ισλάμ στην περιοχή κατά τον Μεσαίωνα. Είναι κυρίως πολυρρυθμική και πολυφωνική, στηρίζεται στον αυτοσχεδιασμό και την αυθόρμητη δημιουργία.

ιδιόφωνα, μεμβρανόφωνα, αερόφωνα, χορδόφωνα, ηλεκτρόφωνα

Ιδιόφωνα: όργανα που παράγουν ήχο από την ελάχιστη παλμική κίνηση του σώματος του ίδιου του οργάνου ή των υλικών που περιέχονται μέσα στο σώμα του οργάνου: καστανιέτες, πιατίνι, τρίγωνο, sansa, Agogo

Μεμβρανόφωνα: όργανα τα οποία παράγουν ήχο από την παλμική κίνηση μιας τεντωμένης μεμβράνης: τύμπανα ορχήστρας, τουμπελέκι, μπότα (bass-drum), Djembe

Αερόφωνα: όργανα στα οποία οι ήχοι παράγονται από την παλμική κίνηση των μορίων του αέρα, καθώς περνούν μέσα από μια στήλη: αυλός, φλάουτο, κλαρινέτο, τρομπέτα

Χορδόφωνα: όργανα στα οποία παράγεται ο ήχος από τεντωμένες χορδές: λαούτο, βιολί, άρπα, λύρα, obukamo

Ηλεκτρόφωνα: όργανα που χρησιμοποιούν ηλεκτρισμό στην παραγωγή του ήχου: Ηλεκτρονικός υπολογιστής, συνθεσάιζερ