Κατηγορία: Β΄ Γυμνασίου

χριστιανικές γιορτές, τραγούδι, ιδιαίτεροι ρυθμοί, αρμονία, πολυφωνία, ισοκράτημα, Μυστήριο Βουλγαρικών Φωνών, 7/8

Η παραδοσιακή μουσική στη Βουλγαρία συνδέεται στενά με …

Η παραδοσιακή μουσική στη Βουλγαρία συνδέεται στενά με τις διάφορες χριστιανικές γιορτές. Το τραγούδι αποτελεί παράδοση και για τους άντρες και για τις γυναίκες. Χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερους ρυθμούς, αρμονία, πολυφωνία και ισοκράτημα (κυρίως στην περιοχή γύρω από τη Σόφια).

Ένα γυναικείο φωνητικό συγκρότημα που έχει κάνει διεθνή επιτυχία είναι το “Μυστήριο των Βουλγαρικών Φωνών”.

Στη Βουλγαρία υπάρχουν πολλοί χοροί σε 7/8 που τις περισσότερες φορές αρχίζουν αργά και επιταχύνουν στη συνέχεια.

φρούλα, ταμπουρίτσα, γκούσλα

Φρούλα: είδος φλογέρας

Ταμπουρίτσα: χορδόφωνο τύπου λαούτου

Γκούσλα: μονόχορδο βιολί του Μαυροβουνίου.

δίσημος χορός, ακορντεόν, φρούλα, ταμπούριτσα, φυσαρμόνικα, ποίηση, Μαυροβούνιο, γκούσλα, Ρουμανία

Στη σέρβικη μουσική παράδοση χαρακτηριστικός είναι ένας…

Στη σέρβικη μουσική παράδοση χαρακτηριστικός είναι ένας δίσημος κυκλικός χορός, που συνοδεύεται πιο συχνά από ακορντεόν και μερικές φορές από άλλα όργανα, όπως η φρούλα, που είναι ένα είδος φλογέρας, η ταμπούριτσα, ή η φυσαρμόνικα.

Η μελοποιημένη επική ποίηση αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος της βαλκανικής μουσικής για αιώνες, αλλά τώρα συναντιέται κυρίως στο Μαυροβούνιο, συνοδεύεται από ένα μονόχορδο βιολί που ονομάζεται γκούσλα, και έχει ως θεματολογία ηρωικά κατορθώματα και περιγραφές μαχών.

Η μουσική της μειονότητας των Βλάχων στη βορειοανατολική Σερβία έχει πιο στενή σχέση με τη μουσική παράδοση από τη Ρουμανία.

1637, Βενετία, δημόσια πολιτιστική ζωή, 60 χρόνια-350 όπερες, ευρύ κοινό, κοινωνικό κέντρο

Το 1637 στη Βενετία. Έτσι η όπερα γίνεται πλέον…

Το 1637 στη Βενετία. Έτσι η όπερα γίνεται πλέον μέρος της δημόσιας πολιτιστικής ζωής. Μέσα στα επόμενα εξήντα χρόνια, μόνο στη Βενετία ανέβηκαν 350 νέες όπερες. Καθώς το ευρύ κοινό –και όχι πλέον μόνο οι αριστοκράτες– άρχισε να συρρέει στις παραστάσεις, η όπερα εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλες τις μεγάλες πόλεις-κράτη της Ιταλίας και στη συνέχεια σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Το 17ο αιώνα, ο χώρος όπου παίζονταν οι όπερες αναδείχθηκε σε σημαντικό κοινωνικό κέντρο. Οι ακροατές μιλούσαν, έτρωγαν, έπαιζαν τυχερά παιχνίδια και διεκπεραίωναν κάθε είδους δοσοληψίες κατά τη διάρκεια της παράστασης, κάνοντας παύση πολλές φορές μόνο για να ακούσουν τις αγαπημένες τους άριες.

τραγουδιστής, συνθέτης, βιόλα, Μάντουα, Βενετία, Άγιος Μάρκος, Ορφέας, Ποππαία, πρώτος μεγάλος δημιουργός όπερας, μπαρόκ

Τραγουδιστής, συνθέτης και μουσικός που έπαιζε…

(1567 – 1643) Τραγουδιστής, συνθέτης και μουσικός που έπαιζε βιόλα στην αυλή της Μάντουας. Μετακόμισε στη Βενετία, όπου κατάφερε να διοριστεί μαέστρος του Παρεκκλησίου του Αγίου Μάρκου, αξίωμα που διατήρησε ως τον θάνατό του. Σημαντικότερα έργα του είναι ο Ορφέας (1607) και η Στέψη της Ποππαίας (1642).

Θεωρείται ο πρώτος μεγάλος δημιουργός όπερας. Στο πρόσωπό του το δραματικό πνεύμα του Μπαρόκ βρίσκει τον αυθεντικό του εκπρόσωπο.

καλλιτέχνες, διανοούμενοι, κόμης Μπάρντι, Κόρσι, αρχαία μουσική, μονωδία

Κύκλος καλλιτεχνών και διανοουμένων…

Κύκλος καλλιτεχνών και διανοουμένων της Αναγέννησης που συγκεντρώνονταν τακτικά στο παλάτι των κομητών Μπάρτι και Κόρσι. Προσπαθούσαν να αναβιώσουν (σύμφωνα με το πνεύμα της Αναγέννησης) τις χάρες της αρχαίας μουσικής. Δημιουργούν τη μονωδία.

Ιταλία, αριστοκρατική τάξη, θεατρικές παραδόσεις, Φλωρεντινή καμεράτα, δαπανηρά θεάματα, βασιλικές τελετές

Η όπερα δημιουργήθηκε στην Ιταλία ως τέχνη της…

Η όπερα δημιουργήθηκε στην Ιταλία ως τέχνη της αριστοκρατικής τάξης, από τον συνδυασμό των θεατρικών παραδόσεων της Αναγέννησης και των μουσικών πειραματισμών της Φλωρεντινής Καμεράτα.

Η πρώιμη όπερα χαρακτηρίζεται από τα δαπανηρά θεάματα και τη σκηνική επιδεικτικότητα που λαμπρύνει βασιλικές γαμήλιες τελετές και συναφείς εθιμοτυπικές εκδηλώσεις.

ένας τύπος άσκαυλου με πέντε αυλούς άνισου μήκους και με διπλή γλωττίδα.

αυλός με διπλή γλωττίδα

ένας τύπος μικρού φορητού εκκλησιαστικού οργάνου με ήχο που μοιάζει με ακορντεόν και συνοδεύει συχνά τον χορό σαλταρέλο.

κιθάρα με πέντε διπλές χορδές.

τύπος λατέρνας που συναντάται στον ιταλικό βορρά.

τύμπανο τριβής.

χορός, 6/8, δάγκωμα αράχνης, Καλαβρία, διονυσιακές ρίζες

Η ταραντέλα, χορός σε 6/8…

Η ταραντέλα, χορός σε 6/8, χορεύονταν παλαιότερα για να προκαλέσουν την ίαση από το δάγκωμα αράχνης που συναντάται στην περιοχή της Καλαβρίας. Θεωρείται ότι έχει ρίζες στους Διονυσιακούς χορούς της Αρχαίας Ελλάδας.

μπαλάντες, λυρικά, συλλαβικά, αυστηρός ρυθμός, κατανοητοί στίχοι, νανουρίσματα, καντάδες, τραγούδια δουλειάς, παραδοσιακό ρεπερτόριο, θρησκευτικά, λατινική, επικά, καρναβάλι

Το ιταλικό παραδοσιακό τραγούδι περιλαμβάνει…

Το ιταλικό παραδοσιακό τραγούδι περιλαμβάνει μπαλάντες (κυρίως στο βορρά) και λυρικά τραγούδια (κυρίως στο νότο).

• Η μπαλάντα της βόρειας Ιταλίας είναι συλλαβική (δηλ. κάθε συλλαβή αντιστοιχεί σε μία νότα), με αυστηρό ρυθμό και εύκολα κατανοητούς στίχους, ενώ στο νότο ο ρυθμός αλλάζει συνεχώς και έχει έντονο φωνητικό στυλ.
• Στα λυρικά τραγούδια κατατάσσονται νανουρίσματα, καντάδες και τραγούδια της δουλειάς. Συχνά είναι αυτοσχεδιαζόμενα παρ’ όλο που βασίζονται σε παραδοσιακό ρεπερτόριο.
• Λιγότερο συχνά είναι τα θρησκευτικά στροφικά τραγούδια (laude), πολλές φορές στη λατινική γλώσσα, και τα επικά τραγούδια.
• Ιδιαίτερη κατηγορία είναι τα τραγούδια που χρησιμοποιούνται στο καρναβάλι.

Κέλτς, Σλάβοι, τροβαδούροι, Αυστρία, Σλοβενία, βαλς, πόλκα, Άραβες, Έλληνες, Αφρικανοί, συνδυασμός, αφηγηματικό τραγούδι, μπαλάντα, γκρεκάνικο ιδίωμα, τενόρες, γρηγοριανό μέλος

Στη βόρεια Ιταλία από τους Κέλτες και τους…

Στη βόρεια Ιταλία από τους Κέλτες και τους Σλάβους (π.χ. χορωδιακά τραγούδια). Στη βορειοδυτική Ιταλία σώζονται τραγούδια τροβαδούρων σε ιδιωματική γλώσσα.

Στη βορειοανατολική Ιταλία, υπάρχουν έντονες επιδράσεις από τον πολιτισμό της Αυστρίας και της Σλοβενίας, με παραλλαγές του βαλς (χορός σε 3/4) και της πόλκας (χορός σε 2/4).

Στη νότια Ιταλία από τους Άραβες, τους Έλληνες και τους Αφρικανούς (μονωδία).

Στην κεντρική Ιταλία, παρατηρείται ένας συνδυασμός αυτών των επιρροών με κυρίαρχο το αφηγηματικό τραγούδι και τη μπαλάντα.

Στην Απουλία (Ν. Ιταλία), επικρατεί το “γκρεκάνικο” ιδίωμα. Η μουσική εκεί διακρίνεται σε θρησκευτική και κοσμική (με πιο διάσημο είδος την ταραντέλα).

Στη Σαρδηνία, το μουσικό ιδίωμα είναι ξεχωριστό, αφού είναι γνωστή για το πολυφωνικό τραγούδι των “τενόρες” που θυμίζει έντονα το Γρηγοριανό μέλος.

Ισπανός, πιανίστας, συνθέτης, εθνική σχολή, παραδοσιακή μουσική, Ιμπέρια

Ισπανός πιανίστας και συνθέτης…

(1860 – 1909). Ισπανός πιανίστας και συνθέτης, εκπρόσωπος της ισπανικής εθνικής σχολής. Η μουσική του δανείζεται σε μεγάλο βαθμό στοιχεία από την ισπανική παραδοσιακή μουσική. Το πιο διάσημο έργο του είναι η σουίτα για πιάνο Ιμπέρια.

είδος φλαμένκο, Ανδαλουσία, βαθύ τραγούδι, θλιβερό περιεχόμενο

Φωνητικό είδος φλαμένκο από την Ανδαλουσία…

Φωνητικό είδος φλαμένκο από την Ανδαλουσία. Σημαίνει βαθύ τραγούδι και υποδηλώνει το φλαμένκο με θλιβερό περιεχόμενο.

Ισπανός, συνθέτης, 20ος αιώνας, παραδοσιακή μουσική, κάντε χόντο, Γρενάδα, Λόρκα, Μπουένος Άιρες

Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους Ισπανούς συνθέτες του 20ου…

(1876 – 1946). Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους Ισπανούς συνθέτες του 20ου αι., που ενσωμάτωσε στις συνθέσεις του στοιχεία της παραδοσιακής μουσικής. Επηρεάστηκε ιδιαίτερα από το ανδαλουσιανό “κάντε χόντο” (cante jondo). Όταν το 1919 εγκαταστάθηκε στη Γρενάδα, συνδέθηκε με φιλία με τον ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Από το 1939 έζησε στο Μπουένος Άιρες.

ποιήματα ανδαλουσιανών, Λόρκα, χορός, αυτοσχεδιάζεται, καστανιέτες, τακούνια, βεντάλιες, κιθάρα, 15ος αιώνας, κούρδισμα, τρόπος χτυπήματος χορδών

Το τραγούδι βασίζεται σε ποιήματα…

Το τραγούδι βασίζεται σε ποιήματα ανδαλουσιανών ποιητών, με πιο διάσημο το Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και ακολουθεί το ρυθμό της μουσικής. Ο χορός αυτοσχεδιάζεται ανάλογα με το ρυθμό της μουσικής. Οι καστανιέτες και τα χτυπήματα των τακουνιών στο πάτωμα δίνουν έμφαση στη μελωδία. Μερικές φορές χρησιμοποιούνται και βεντάλιες.

Η κιθάρα φλαμένκο προέρχεται από το λαούτο. Οι πρώτες κιθάρες εμφανίζονται στην Ισπανία το 15ο αι. Το παίξιμό της διαφέρει από αυτό της κλασικής, κυρίως στο κούρδισμα και τον τρόπο χτυπήματος των χορδών από το δεξί χέρι.

είδος τραγουδιού, Ανδαλουσία, αραβικό τραγούδι, κατιούσα μορφή, φρύγιος, forte, piano, μέτρα, τονισμός

Είναι κυρίαρχο είδος τραγουδιού από την Ανδαλουσία…

Είναι κυρίαρχο είδος τραγουδιού από την Ανδαλουσία, με ρίζες στο αραβικό τραγούδι του 8ου – 14ου αι. Οι μελωδίες του συνήθως σε κατιούσα μορφή ακολουθούν το φρύγιο τρόπο και ξεκινούν δυνατά (forte) για να τελειώσουν σιγανά (piano). Χρησιμοποιούν συνήθως μέτρα 2/4 ή 3/4 και 4/ 4, 12/8 και συχνά έχουν τον τονισμό – υ υ – υ υ – υ – υ – υ

Ρωμαίοι, Βησιγότθοι, Εβραίοι, Άραβες

Στη μουσική της Ισπανίας συναντά κανείς πλήθος επιρροών…

Στη μουσική της Ισπανίας συναντά κανείς πλήθος επιρροών. Οι Ρωμαίοι, που μετέφεραν τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό στην περιοχή αυτή, οι Βησιγότθοι, οι Εβραίοι και οι Άραβες, άφησαν το στίγμα τους στο πέρασμα των αιώνων, διαμορφώνοντας την ιδιαίτερη ισπανική μουσική παράδοση.

λιμπρετίστας, θεατρικό κείμενο, φαντασία, μουσικές κατασκευές, άριες, ρετσιτατίβο, ντουέτα

Ο συνθέτης της όπερας συνεργάζεται με τον…

Ο συνθέτης της όπερας συνεργάζεται με το λιμπρετίστα, ο οποίος γράφει το θεατρικό – ποιητικό κείμενο του έργου. Το λιμπρέτο (libretto), το κείμενο δηλαδή της όπερας, πρέπει να συλλαμβάνεται με φαντασία, ώστε να δίνει στο συνθέτη τη δυνατότητα να δημιουργεί διάφορες μουσικές κατασκευές (άριες, ρετσιτατίβο, ντουέτα, σκηνές συνόλων, χορωδιακά), που συνδέονται παραδοσιακά με αυτή τη μορφή τέχνης.

εισαγωγή, ουβερούρα, σκηνές συνόλου, συναισθήματα, ρετσιτατίβο, άρια, χορωδία, ορχήστρα

Η όπερα αρχίζει συνήθως με ένα…

Η όπερα αρχίζει συνήθως με ένα ορχηστρικό κομμάτι, την εισαγωγή (ουβερτούρα), το οποίο μπορεί να εισάγει μελωδίες από τις άριες που πρόκειται να ακουστούν. Κάθε πράξη της όπερας έχει κανονικά τον ορχηστρικό της πρόλογο, ενώ είναι επίσης πιθανό να παρεμβάλλονται μουσικά μέρη μεταξύ των σκηνών.

Μία όπερα –στα πλαίσια της δράσης που επιβάλει η πλοκή της– μπορεί να περιέχει σκηνές συνόλου (τρίο, κουαρτέτα, κουιντέτα κ.ο.κ), στις οποίες τα πρόσωπα εκφράζουν τα συναισθήματα τους. Οι απαραίτητες για τη δράση και την πλοκή εξηγήσεις παρουσιάζονται γενικά με ένα είδος μουσικής απαγγελίας που ονομάζεται ρετσιτατίβο. Το ρετσιτατίβο στις λυρικές στιγμές παραχωρεί τη θέση του στην άρια. Η άρια είναι ένα τραγούδι συνήθως βαθιά συγκινητικό. Είναι αυτό που το ακροατήριο περιμένει, αυτό που επευφημεί και αυτό που στο τέλος θυμάται.

Η χορωδία χρησιμοποιείται σε σύμπραξη με τους μονωδούς ή λειτουργεί ανεξάρτητα. Άλλοτε σχολιάζει τα δρώμενα, όπως συμβαίνει στην αρχαία ελληνική τραγωδία και άλλοτε εμπλέκεται στη δράση. Την οπερατική δράση υποστηρίζει η ορχήστρα που δημιουργεί την αρμόζουσα διάθεση στις διάφορες σκηνές.

δράμα, τραγουδιέται, φωνητική, οργανική, σολίστες, σύνολα, χορωδίες, ορχήστρα, μπαλέτο, ποίηση, θέατρο, ηθοποιήα, παντομίμα, σκηνογραφία, κοστούμια

Η όπερα είναι το δράμα που…

Η όπερα είναι το δράμα που τραγουδιέται. Συνδυάζει τα μέσα της φωνητικής και της οργανικής μουσικής –σολίστες, σύνολα, χορωδίες, ορχήστρα, κάποιες φορές και μπαλέτο– με την ποίηση και το θέατρο, την ηθοποιία και την παντομίμα, τη σκηνογραφία και τα κοστούμια.