Πλήρης απάντηση
Τραγούδια της δουλειάς/Γκόσπλελ/Σπιρίτσουαλ — Μπλουζ/Τζαζ — Ρυδμ εν μπλουζ/Σόουλ — Ρυδμ εν μπλουζ — Ροκ εν ρολ (Έλβις Πρίσλεϋ) — Ροκ (Μπήτλς).
Αναφέρετε άλλα είδη της jazz.
Λέξεις-κλειδιά
Hardbop, αβάντ-γκαρντ, λάτιν, άσιντ, mainstream
Βοήθεια
Στα μέσα της δεκαετίας του 50 δημιουργείται…
Πλήρης απάντηση
Στα μέσα της δεκαετίας του 50 δημιουργείται ένα ακόμη στιλ, το Hardbop, αντίστοιχο του bebop, που χρησιμοποίησε όμως μεγάλες ορχήστρες με σολίστες. To Hardbop, που είναι γνωστό και ως Soul Jazz ή Funky Jazz, αναβιώνει τις φόρμες των blues και gospels.
Μετά τη δεκαετία του 1960 εμφανίζονται ρεύματα όπως αβάντ-γκαρντ, λάτιν, άσιντ τζαζ κ.α.
Μετά το 1970 η jazz χρησιμοποιεί και ηλεκτρικά όργανα ενώ στο δεύτερο μισό της δεκαετίας το 1980 επιστρέφει στην απλότητα του bebop με το όνομα Mainstream (μέινστριμ).
Τι είναι η free jazz και ποιοι οι εκπρόσωποι;
Λέξεις-κλειδιά
1960, πειραματική, προκλητική, διαφωνία, νέοι ήχοι, εξω-ευρωπαϊκοί, ομαδικός αυτοσχεδιασμός, οργανωμένο χάος
Βοήθεια
Ο όρος “Φρη τζαζ” (Free jazz) δίνει την εικόνα της νέας…
Πλήρης απάντηση
Ο όρος “Φρη τζαζ” (Free jazz) δίνει την εικόνα της νέας κατεύθυνσης της μουσικής τζαζ στη δεκαετία του 1960. Πειραματική, προκλητική και ενδιαφέρουσα για αρκετούς ακροατές, έχει ως χαρακτηριστικό τον υψηλό βαθμό διαφωνίας. Οι εκτελεστές δοκιμάζουν νέους ήχους εμπνεόμενοι από έξω-ευρωπαϊκούς πολιτισμούς. Ο ομαδικός αυτοσχεδιασμός, όπου όλοι οι εκτελεστές αυτοσχεδιάζουν ταυτόχρονα και ανεξάρτητα από την αρμονική διαδοχή της σύνθεσης, ήταν κάτι το σύνηθες, προσδίδοντας μερικές φορές την αίσθηση του “οργανωμένου χάους”.
Συμπληρωματικά
Απελευθερώνεται από το ρυθμό, τη δομή και την ατονικότητα, (υιοθετεί την τονικότητα της ευρωπαϊκής μουσικής). Και τα όργανα επίσης ακολούθησαν αυτήν την ξέφρενη πορεία. Έτσι τα βιολιά χτυπιούνται, το πιάνο παίζεται με διάφορους παράδοξους τρόπους, ακόμη και στις χορδές, πειραματίζονται με όλα, γενικά, τα όργανα σε νέους τρόπους εκτέλεσης. Η free jazz υπήρξε ίσως η πιο κατάλληλη από τα άλλα στιλ, για να εκφράσει τη διαμαρτυρία για την κατάσταση στην οποία είχε οδηγήσει το φυλετικό πρόβλημα της Αμερικής.
Δημιουργοί: Ορνέτ Κόλμαν, Sun Ra, Ornette Coleman, John Coltrane κ.ά.
Τι είναι η cool jazz και ποιοι οι εκπρόσωποι;
Λέξεις-κλειδιά
1940, μπήμποπ, εκλεπτυσμένη, ατμοσφαιρική, χαμηλών τόνων, συγκρατημένη, Στραβίνσκι, Ντεμπισύ
Βοήθεια
Η “Κουλ τζαζ” (Cool jazz) αναπτύχθηκε στα τέλη του…
Πλήρης απάντηση
Η “Κουλ τζαζ” (Cool jazz) αναπτύχθηκε στα τέλη του 1940, περίπου την ίδια εποχή με το μπήμποπ. Ήταν πιο εκλεπτυσμένη, ατμοσφαιρική, χαμηλών τόνων και συγκρατημένη και επηρεασμένη από τους σπουδαίους συνθέτες του 20ου αι., όπως τον Ι. Στραβίνσκι και τον Κλ. Ντεμπισύ.
Δημιουργοί: ο τρομπετίστας Μάιλς Ντέιβις, ο πιανίστας και συνθέτης Γκιλ Έβανς, [Lester Young, Gerry Mulligan, κ.ά.
Τι γνωρίζετε για το bebop και ποιοι οι εκπρόσωποι;
Λέξεις-κλειδιά
1940, αντίθεση στις μεγάλες μπάντες, ατομική εκφραστικότητα, αυτοσχεδιασμός, σύνθετες μελωδίες, αρμονίες, έμφαση στο ρυθμό, ασύμμετρες, ακατάλληλο για χορό, ασυνήθιστοι χρωματισμοί, διάφωνοι ήχοι, εξέλιξη στην τεχνική
Βοήθεια
Το “Μπήμποπ” (Bebop) εμφανίστηκε τη δεκαετία του…
Πλήρης απάντηση
Το “Μπήμποπ” (Bebop) εμφανίστηκε τη δεκαετία του ’40 ως αντίθεση προς τις μεγάλες μπάντες του σουίνγκ, με μικρά σύνολα μουσικών –τεσσάρων ως έξι ατόμων– με ένα σολιστικό συνήθως όργανο, το οποίο λειτουργεί με βάση την ατομική εκφραστικότητα και ενισχύει τη θέση του σολίστα. Με αυτόν τον τρόπο, οι μουσικοί είχαν περισσότερες ευκαιρίες να αυτοσχεδιάζουν. Η ίδια η μουσική είχε πιο σύνθετες μελωδίες και αρμονίες και ιδιαίτερη έμφαση στο ρυθμό. Επιπλέον, κάποιες φράσεις ήταν μερικές φορές ασύμμετρες με αποτέλεσμα να υπάρχει πιο ενδιαφέρον αποτέλεσμα, αλλά μάλλον ακατάλληλο για χορό.
Οι μουσικοί στο μπήμποπ πειραματίζονταν με ασυνήθιστους χρωματισμούς, διάφωνους ήχους και τονισμούς κόντρα στη μελωδία, σηματοδοτώντας έτσι μια στροφή στην εξέλιξη της τεχνικής παιξίματος των κρουστών και του πιάνου.
Δημιουργοί: Ο σαξοφωνίστας Τσάρλι Πάρκερ, ο τρομπετίστας Ντίζι Γκιλέσπι, και ο Τελόνιους Μονκ.
Συμπληρωματικά
Χαρακτηριστικά:
- Σύντομες, απότομες μελωδικές φράσεις, διακοπτόμενες
- Συγκοπτόμενος ρυθμός, σε ταχύτατο τέμπο με μια πρωτοφανή πυκνότητα στις εναλλαγές συγχορδιών
Τι γνωρίζετε για το swing και ποιοι οι εκπρόσωποι;
Λέξεις-κλειδιά
1935, ενδιάμεσο, κουνιέμαι, χορός
Βοήθεια
Από το 1935, το νέο στυλ ονομάζεται “σουίνγκ” (Swing) και…
Πλήρης απάντηση
Από το 1935, το νέο στυλ ονομάζεται “σουίνγκ” (Swing) και αποτελεί ουσιαστικά ένα ενδιάμεσο σταθμό ανάμεσα στην παραδοσιακή και στη μοντέρνα τζαζ. Η ονομασία του προέρχεται από το αγγλικό ρήμα swing, που σημαίνει κουνιέμαι. Εξαιτίας του δυναμικού του ρυθμού συνδέθηκε στενά με το χορό.
Συμπληρωματικά
Χαρακτηριστικά:
- Μεγαλώνει η ορχήστρα (Big Band). Το μελωδικό τμήμα αποτελείται από τρία ή τέσσερα χάλκινα και τρία ή τέσσερα σαξόφωνα και κλαρινέτα. Στο ρυθμικό σχήμα αυξάνεται ο αριθμός των κρουστών.
- Αναλαμβάνει ενορχηστρωτής – διασκευαστής, που καθορίζει το ρόλο των οργάνων στην ορχήστρα και δίνει οδηγίες για τα αυτοσχεδιαζόμενα μέρη στους σολίστες.
- Ο τύπος “ερώτηση – απάντηση” αντικαθίσταται από τα σόλι και τη συνοδεία.
- Μελωδία. Ο αυτοσχεδιασμός περιορίζεται.
- Ο ρυθμός, σε 4/4 με χαρακτηριστικές συγκοπές και ρυθμικές μετατοπίσεις, προσδίδει στη jazz ένα χορευτικό ύφος που την κάνει πιο δημοφιλή.
Δημιουργοί: α) η ορχήστρα του Duke Ellington, β) οι εκτελεστές: Fletcher Henderson, Don Redman, Artie Shaw, Benny Goodman γ) τραγουδιστές, τραγουδίστριες: Mildred Bailey, η Billie Holliday, και n Ella Fitzgerald που καθιέρωσαν το jazz τραγούδι.
Τι γνωρίζετε για το Dixieland;
Λέξεις-κλειδιά
ODJB, 1917, ηχογράφηση
Βοήθεια
Η ονομασία του είδους αυτού προέρχεται από την…
Πλήρης απάντηση
Η ονομασία του είδους αυτού προέρχεται από την “Original Dixieland Jazz Band”, ένα συγκρότημα από τη Νέα Ορλεάνη που το 1917 έκανε την πρώτη ηχογράφηση μουσικής τζαζ.
Τι γνωρίζετε για το Ragtime;
Λέξεις-κλειδιά
1890, πιάνο, αρμονία, φόρμες, Αφρική, συγκοπές, 16α, φόρμα, μαρς
Βοήθεια
Γύρω στα 1890 εμφανίζεται ένα είδος μουσικής που ονομάζεται “ράγκταϊμ”…
Πλήρης απάντηση
Γύρω στα 1890 εμφανίζεται ένα είδος μουσικής που ονομάζεται “ράγκταϊμ” (ragtime). Βασιζόταν στις πιανιστικές φόρμες του 19ου αι., την αρμονία και τις φόρμες της ελαφράς ευρωπαϊκής μουσικής με τη χαρακτηριστική πολυφωνία της Αφρικής. Συνδύαζε μια συγκοπτόμενη μελωδία με δέκατα έκτα, με τη φόρμα και την αίσθηση του ρυθμού μαρς (εμβατήριο).
Στο πιάνο, αυτό γινόταν εφικτό με το αριστερό χέρι του πιανίστα να παίζει ένα σταθερό ρυθμό 2/4 με μπάσο και συγχορδίες εναλλάξ, και το δεξί να παίζει τη συγκοπτόμενη μελωδία (=ragging). Ο πιο διάσημος μουσικός του ράγκταϊμ θεωρείται ο Σκοτ Τζόπλιν.
Ποια είναι τα μουσικά χαρακτηριστικά της τζαζ;
Λέξεις-κλειδιά
κλίμακες, μείζονες, ελάσσονες, ρυθμοί, παραλλαγές, μέτρα, όργανα, φόρμες, μπλουζ, μπαλάντα
Βοήθεια
Οι κλίμακες δεν είναι μόνο…
Πλήρης απάντηση
Οι κλίμακες δεν είναι μόνο μείζονες και ελάσσονες. Οι ρυθμοί είναι σύνθετοι και με συνεχείς παραλλαγές που εναλλάσσονται, συνήθως σε μέτρα 2/4 ή 4/4. Tα όργανα χρησιμοποιούνται όπως η ανθρώπινη φωνή. Οι δύο βασικές φόρμες είναι το μπλουζ (ένα κύριο θέμα, κατά κανόνα 12 μέτρων) και η μπαλάντα (συνήθως 32 μέτρων).
Ποια είναι η δομή του στίχου σε ένα δωδεκάμετρο;
Λέξεις-κλειδιά
ΑΑΒ, ιδέα, επανάληψη, παραλλαγή, ανάπτυξη, ανάλυση
Βοήθεια
Οι στίχοι συχνά έχουν τη μορφή…
Πλήρης απάντηση
Οι στίχοι συχνά έχουν τη μορφή A A B. Ο πρώτος στίχος συχνά παρουσιάζει μια ιδέα ή ένα θέμα, ο δεύτερος το επαναλαμβάνει (ίσως με μια μικρή παραλλαγή), και ο τρίτος αναπτύσσει ή αναλύει την ιδέα που παρουσιάστηκε στον πρώτο και το δεύτερο στίχο.
Κλασική δομή blues:
1ος στίχος : 2 μέτρα φωνή + 2 μέτρα όργανο = 4 μέτρα
2ος στίχος : 2 μέτρα φωνή + 2 μέτρα όργανο = 4 μέτρα (συνήθως επανάληψη του πρώτου)
3ος στίχος : 2 μέτρα φωνή + 2 μέτρα όργανο = 4 μέτρα
Συμπληρωματικά
To σύγχρονο blues μπορεί να είναι μόνο οργανικό, με ελεύθερη δομή. Η γλώσσα του blues είναι γοητευτικά απλή, με βαθιά νοήματα. Ο εκτελεστής τραγουδάει ό,τι αισθάνεται και όπως το αισθάνεται. Δεν αφηγείται κάποια ιστορία, όπως ο τραγουδιστής της μπαλάντας. Τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στο blues ήταν αρχικά βιολί και μπάντζο, ενώ αργότερα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία του η κιθάρα, καθώς επίσης και το πιάνο.
Ένας ιδιαίτερος τρόπος παιξίματος πιάνου στο blues είναι το boogie – woogie (μπούγκι-γούγκι). Το αριστερό χέρι παίζει ένα πολύ ρυθμικό επαναλαμβανόμενο μοτίβο (οστινάτο), ενώ το δεξί, κοφτές φράσεις τις οποίες αυτοσχεδιάζει.
Συνθέτες : W.C. Handy “Σεν Λουίς Μπλουζ”, Duke Ellington κ.ά. Ερμηνευτές: Bessie Smith, Mamie Smith κ.ά.
Τι γνωρίζετε για το μπλουζ;
Λέξεις-κλειδιά
λαϊκά, χορευτικά, δουλειάς, σπιρίτσουαλς, σύντομες 12μετρες μελωδίες, αμετάβλητη σειρά συγχορδιών, κατέβασμα 3ης, 5ης, 7ης, blue notes, αυτοσχεδιασμός, μελωδία, στίχοι, μπρέικ, αργός ρυθμός, αρμονία
Βοήθεια
Τα μπλουζ είναι λαϊκά, χορευτικά τραγούδια…
Πλήρης απάντηση
Τα μπλουζ είναι λαϊκά, χορευτικά τραγούδια των μαύρων της Αμερικής, εξέλιξη των τραγουδιών της δουλειάς και των σπιρίτουαλς, και αποτελούνται από σύντομες, συνήθως δωδεκάμετρες μελωδίες που βασίζονται σε μια αμετάβλητη σειρά συγχορδιών. Βασικό χαρακτηριστικό της μουσικής μπλουζ είναι το “κατέβασμα” (ύφεση) της τρίτης, της πέμπτης και της έβδομης νότας της μείζονας κλίμακας (οι λεγόμενες blue notes=μπλε νότες). Επίσης, χαρακτηριστικός στα μπλουζ είναι ο έντονος αυτοσχεδιασμός, κυρίως στη μελωδία και τους στίχους.
Άλλα στοιχεία: το ‘μπρέικ’’ (παύση για 2 μέτρα, κατά την οποία ο σολίστας αυτοσχεδιάζει μια μελωδική φράση), ο αργός ρυθμός, η αρμονία των λευκών και ιδίως της θρησκευτικής μουσικής.
Τι είναι τα τραγούδια της δουλειάς;
Λέξεις-κλειδιά
a capella, σωματική εργασία, ρυθμός, συντονισμός, στίχοι
Βοήθεια
Ρυθμικά a cappella (χωρίς συνοδεία οργάνων)…
Πλήρης απάντηση
Ρυθμικά a cappella (χωρίς συνοδεία οργάνων) τραγούδια, εκτελεσμένα από ανθρώπους που κάνουν σωματική – επαναλαμβανόμενη εργασία. Ο ρυθμός χρησιμεύει στο να συντονίζει τους εργαζόμενους την ώρα της δουλειάς. Οι στίχοι συχνά αυτοσχεδιάζονται και κάθε φορά τραγουδιούνται διαφορετικά.
Πού και με ποιον τρόπο χρησιμοποιούνται οι ερωταποκρίσεις στη μουσική των σκλάβων;
Λέξεις-κλειδιά
επικεφαλής, ερώτηση, αυτοσχεδιασμός, χορός, αφρικανική, αφροαμερικανική, κάντρι μπλουζ, διάλογος, κιθάρα, σπιρίτσουαλς, γκόσπελ, κήρυκας, εκκλησίασμα
Βοήθεια
Στις ερωταποκρίσεις, ο επικεφαλής τραγουδάει…
Πλήρης απάντηση
Στις ερωταποκρίσεις, ο επικεφαλής τραγουδάει την ερώτηση, αυτοσχεδιάζοντας τις περισσότερες φορές, και ο χορός απαντά. Αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό της αφρικάνικης και της αφροαμερικάνικης μουσικής στα “κάντρι μπλουζ”, με διάλογο ανάμεσα στον εκτελεστή και την κιθάρα και στα σπιρίτσουαλς ή τα γκόσπελ με διάλογο ανάμεσα στον κήρυκα και το εκκλησίασμα.
Τι είναι το γκόσπελ;
Λέξεις-κλειδιά
τραγούδια της δουλειάς, σπιρίτσουαλς, Ευαγγέλιο, ερώτηση-απάντηση, κήρυκας, εκκλησίασμα, κορυφαίοι, ενθουσιασμός, αίθουσες, εκκλησίες, Happy day
Βοήθεια
Εξέλιξη των τραγουδιών της δουλειάς και των σπιρίτσουαλς…
Πλήρης απάντηση
Εξέλιξη των τραγουδιών της δουλειάς και των σπιρίτσουαλς. Η λέξη gospel σημαίνει “Ευαγγέλιο”. Βασικό χαρακτηριστικό της δομής του είναι η φόρμα ερώτηση-απάντηση ανάμεσα στον κήρυκα και το εκκλησίασμα. Το χορωδιακό τραγούδι συχνά οδηγείται από έναν ή πολλούς κορυφαίους τραγουδιστές. Πρόκειται για ζωηρή μουσική, γεμάτη ένθερμο ενθουσιασμό. Τραγουδιέται σε αίθουσες συναυλιών – σε διάφορα μέρη – ή σε συγκεντρώσεις μαύρων σε προτεσταντικές εκκλησίες Το πιο γνωστό ίσως είναι το Happy Day.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του σπιρίτσουαλ;
Λέξεις-κλειδιά
συγκοπές, πολυρυθμία, πεντατονικές, αντιχρονισμοί, ερώτηση-απάντηση, επανάληψη, συναισθηματικό, μελαγχολικό, βιβλικά κείμενα
Βοήθεια
Χαρακτηρίζεται από συγκοπτόμενους ρυθμούς, πολυρρυθμική δομή…
Πλήρης απάντηση
Χαρακτηρίζεται από συγκοπτόμενους ρυθμούς, πολυρρυθμική δομή και μελωδίες σε πεντατονική κλίμακα που βασίζονται έντονα στον αντιχρονισμό, τις ερωταπαντήσεις και την επανάληψη συγκεκριμένων μοτίβων. Είναι έντονα συναισθηματικό και μελαγχολικό τραγούδι. Οι στίχοι του βασίζονται σε βιβλικά κείμενα.
Τι είναι το σπιρίτσουαλ;
Λέξεις-κλειδιά
αφροαμερικανοί, προτεστάντες, Η.Π.Α.
Βοήθεια
Θρησκευτικό, λαϊκό τραγούδι…
Πλήρης απάντηση
Θρησκευτικό, λαϊκό τραγούδι, συνδεδεμένο κυρίως με τους Αφροαμερικανούς προτεστάντες των νοτίων Η.Π.Α.
Τι είναι το τσότσεκ;
Λέξεις-κλειδιά
19ος αιώνας, μπάντες, στρατιωτικές μπάντες
Βοήθεια
Το “τσότσεκ” είναι ένα είδος μουσικής…
Πλήρης απάντηση
Το “τσότσεκ” είναι ένα είδος μουσικής, που εμφανίζεται αρχικά στα Βαλκάνια, στις αρχές του 19ου αι. Πρόκειται για τις μπάντες των χάλκινων πνευστών των τσιγγάνων και τη μουσική που παίζουν αυτές. Αποτελεί κατάλοιπο από την παρουσία των οθωμανικών στρατιωτικών μπαντών στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
Πότε έγινε και τι σηματοδοτεί η έναρξη του πρώτου μόνιμου θεάτρου όπερας;
Λέξεις-κλειδιά
1637, Βενετία, δημόσια πολιτιστική ζωή, 60 χρόνια-350 όπερες, ευρύ κοινό, κοινωνικό κέντρο
Βοήθεια
Το 1637 στη Βενετία. Έτσι η όπερα γίνεται πλέον…
Πλήρης απάντηση
Το 1637 στη Βενετία. Έτσι η όπερα γίνεται πλέον μέρος της δημόσιας πολιτιστικής ζωής. Μέσα στα επόμενα εξήντα χρόνια, μόνο στη Βενετία ανέβηκαν 350 νέες όπερες. Καθώς το ευρύ κοινό –και όχι πλέον μόνο οι αριστοκράτες– άρχισε να συρρέει στις παραστάσεις, η όπερα εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλες τις μεγάλες πόλεις-κράτη της Ιταλίας και στη συνέχεια σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Το 17ο αιώνα, ο χώρος όπου παίζονταν οι όπερες αναδείχθηκε σε σημαντικό κοινωνικό κέντρο. Οι ακροατές μιλούσαν, έτρωγαν, έπαιζαν τυχερά παιχνίδια και διεκπεραίωναν κάθε είδους δοσοληψίες κατά τη διάρκεια της παράστασης, κάνοντας παύση πολλές φορές μόνο για να ακούσουν τις αγαπημένες τους άριες.
Τι ήταν η Φλωρεντινή Καμεράτα;
Λέξεις-κλειδιά
καλλιτέχνες, διανοούμενοι, κόμης Μπάρντι, Κόρσι, αρχαία μουσική, μονωδία
Βοήθεια
Κύκλος καλλιτεχνών και διανοουμένων…
Πλήρης απάντηση
Κύκλος καλλιτεχνών και διανοουμένων της Αναγέννησης που συγκεντρώνονταν τακτικά στο παλάτι των κομητών Μπάρτι και Κόρσι. Προσπαθούσαν να αναβιώσουν (σύμφωνα με το πνεύμα της Αναγέννησης) τις χάρες της αρχαίας μουσικής. Δημιουργούν τη μονωδία.
Τι γνωρίζετε για τη γέννηση της όπερας στην Ιταλία;
Λέξεις-κλειδιά
Ιταλία, αριστοκρατική τάξη, θεατρικές παραδόσεις, Φλωρεντινή καμεράτα, δαπανηρά θεάματα, βασιλικές τελετές
Βοήθεια
Η όπερα δημιουργήθηκε στην Ιταλία ως τέχνη της…
Πλήρης απάντηση
Η όπερα δημιουργήθηκε στην Ιταλία ως τέχνη της αριστοκρατικής τάξης, από τον συνδυασμό των θεατρικών παραδόσεων της Αναγέννησης και των μουσικών πειραματισμών της Φλωρεντινής Καμεράτα.
Η πρώιμη όπερα χαρακτηρίζεται από τα δαπανηρά θεάματα και τη σκηνική επιδεικτικότητα που λαμπρύνει βασιλικές γαμήλιες τελετές και συναφείς εθιμοτυπικές εκδηλώσεις.