Κατηγορία: Είδη και μορφές

χορός, 6/8, δάγκωμα αράχνης, Καλαβρία, διονυσιακές ρίζες

Η ταραντέλα, χορός σε 6/8…

Η ταραντέλα, χορός σε 6/8, χορεύονταν παλαιότερα για να προκαλέσουν την ίαση από το δάγκωμα αράχνης που συναντάται στην περιοχή της Καλαβρίας. Θεωρείται ότι έχει ρίζες στους Διονυσιακούς χορούς της Αρχαίας Ελλάδας.

μπαλάντες, λυρικά, συλλαβικά, αυστηρός ρυθμός, κατανοητοί στίχοι, νανουρίσματα, καντάδες, τραγούδια δουλειάς, παραδοσιακό ρεπερτόριο, θρησκευτικά, λατινική, επικά, καρναβάλι

Το ιταλικό παραδοσιακό τραγούδι περιλαμβάνει…

Το ιταλικό παραδοσιακό τραγούδι περιλαμβάνει μπαλάντες (κυρίως στο βορρά) και λυρικά τραγούδια (κυρίως στο νότο).

• Η μπαλάντα της βόρειας Ιταλίας είναι συλλαβική (δηλ. κάθε συλλαβή αντιστοιχεί σε μία νότα), με αυστηρό ρυθμό και εύκολα κατανοητούς στίχους, ενώ στο νότο ο ρυθμός αλλάζει συνεχώς και έχει έντονο φωνητικό στυλ.
• Στα λυρικά τραγούδια κατατάσσονται νανουρίσματα, καντάδες και τραγούδια της δουλειάς. Συχνά είναι αυτοσχεδιαζόμενα παρ’ όλο που βασίζονται σε παραδοσιακό ρεπερτόριο.
• Λιγότερο συχνά είναι τα θρησκευτικά στροφικά τραγούδια (laude), πολλές φορές στη λατινική γλώσσα, και τα επικά τραγούδια.
• Ιδιαίτερη κατηγορία είναι τα τραγούδια που χρησιμοποιούνται στο καρναβάλι.

είδος φλαμένκο, Ανδαλουσία, βαθύ τραγούδι, θλιβερό περιεχόμενο

Φωνητικό είδος φλαμένκο από την Ανδαλουσία…

Φωνητικό είδος φλαμένκο από την Ανδαλουσία. Σημαίνει βαθύ τραγούδι και υποδηλώνει το φλαμένκο με θλιβερό περιεχόμενο.

ποιήματα ανδαλουσιανών, Λόρκα, χορός, αυτοσχεδιάζεται, καστανιέτες, τακούνια, βεντάλιες, κιθάρα, 15ος αιώνας, κούρδισμα, τρόπος χτυπήματος χορδών

Το τραγούδι βασίζεται σε ποιήματα…

Το τραγούδι βασίζεται σε ποιήματα ανδαλουσιανών ποιητών, με πιο διάσημο το Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και ακολουθεί το ρυθμό της μουσικής. Ο χορός αυτοσχεδιάζεται ανάλογα με το ρυθμό της μουσικής. Οι καστανιέτες και τα χτυπήματα των τακουνιών στο πάτωμα δίνουν έμφαση στη μελωδία. Μερικές φορές χρησιμοποιούνται και βεντάλιες.

Η κιθάρα φλαμένκο προέρχεται από το λαούτο. Οι πρώτες κιθάρες εμφανίζονται στην Ισπανία το 15ο αι. Το παίξιμό της διαφέρει από αυτό της κλασικής, κυρίως στο κούρδισμα και τον τρόπο χτυπήματος των χορδών από το δεξί χέρι.

είδος τραγουδιού, Ανδαλουσία, αραβικό τραγούδι, κατιούσα μορφή, φρύγιος, forte, piano, μέτρα, τονισμός

Είναι κυρίαρχο είδος τραγουδιού από την Ανδαλουσία…

Είναι κυρίαρχο είδος τραγουδιού από την Ανδαλουσία, με ρίζες στο αραβικό τραγούδι του 8ου – 14ου αι. Οι μελωδίες του συνήθως σε κατιούσα μορφή ακολουθούν το φρύγιο τρόπο και ξεκινούν δυνατά (forte) για να τελειώσουν σιγανά (piano). Χρησιμοποιούν συνήθως μέτρα 2/4 ή 3/4 και 4/ 4, 12/8 και συχνά έχουν τον τονισμό – υ υ – υ υ – υ – υ – υ

λιμπρετίστας, θεατρικό κείμενο, φαντασία, μουσικές κατασκευές, άριες, ρετσιτατίβο, ντουέτα

Ο συνθέτης της όπερας συνεργάζεται με τον…

Ο συνθέτης της όπερας συνεργάζεται με το λιμπρετίστα, ο οποίος γράφει το θεατρικό – ποιητικό κείμενο του έργου. Το λιμπρέτο (libretto), το κείμενο δηλαδή της όπερας, πρέπει να συλλαμβάνεται με φαντασία, ώστε να δίνει στο συνθέτη τη δυνατότητα να δημιουργεί διάφορες μουσικές κατασκευές (άριες, ρετσιτατίβο, ντουέτα, σκηνές συνόλων, χορωδιακά), που συνδέονται παραδοσιακά με αυτή τη μορφή τέχνης.

εισαγωγή, ουβερούρα, σκηνές συνόλου, συναισθήματα, ρετσιτατίβο, άρια, χορωδία, ορχήστρα

Η όπερα αρχίζει συνήθως με ένα…

Η όπερα αρχίζει συνήθως με ένα ορχηστρικό κομμάτι, την εισαγωγή (ουβερτούρα), το οποίο μπορεί να εισάγει μελωδίες από τις άριες που πρόκειται να ακουστούν. Κάθε πράξη της όπερας έχει κανονικά τον ορχηστρικό της πρόλογο, ενώ είναι επίσης πιθανό να παρεμβάλλονται μουσικά μέρη μεταξύ των σκηνών.

Μία όπερα –στα πλαίσια της δράσης που επιβάλει η πλοκή της– μπορεί να περιέχει σκηνές συνόλου (τρίο, κουαρτέτα, κουιντέτα κ.ο.κ), στις οποίες τα πρόσωπα εκφράζουν τα συναισθήματα τους. Οι απαραίτητες για τη δράση και την πλοκή εξηγήσεις παρουσιάζονται γενικά με ένα είδος μουσικής απαγγελίας που ονομάζεται ρετσιτατίβο. Το ρετσιτατίβο στις λυρικές στιγμές παραχωρεί τη θέση του στην άρια. Η άρια είναι ένα τραγούδι συνήθως βαθιά συγκινητικό. Είναι αυτό που το ακροατήριο περιμένει, αυτό που επευφημεί και αυτό που στο τέλος θυμάται.

Η χορωδία χρησιμοποιείται σε σύμπραξη με τους μονωδούς ή λειτουργεί ανεξάρτητα. Άλλοτε σχολιάζει τα δρώμενα, όπως συμβαίνει στην αρχαία ελληνική τραγωδία και άλλοτε εμπλέκεται στη δράση. Την οπερατική δράση υποστηρίζει η ορχήστρα που δημιουργεί την αρμόζουσα διάθεση στις διάφορες σκηνές.

δράμα, τραγουδιέται, φωνητική, οργανική, σολίστες, σύνολα, χορωδίες, ορχήστρα, μπαλέτο, ποίηση, θέατρο, ηθοποιήα, παντομίμα, σκηνογραφία, κοστούμια

Η όπερα είναι το δράμα που…

Η όπερα είναι το δράμα που τραγουδιέται. Συνδυάζει τα μέσα της φωνητικής και της οργανικής μουσικής –σολίστες, σύνολα, χορωδίες, ορχήστρα, κάποιες φορές και μπαλέτο– με την ποίηση και το θέατρο, την ηθοποιία και την παντομίμα, τη σκηνογραφία και τα κοστούμια.

συμφωνική ορχήστρα, 3/4 μέρη, 18ος αιώνας, μικρές ομάδες, ιταλική εισαγωγή, γρήγορο-αργό-γρήγορο, μενουέτο

Έργο μεγάλης κλίμακας για συμφωνική ορχήστρα…

Έργο μεγάλης κλίμακας για συμφωνική ορχήστρα, που αποτελείται συνήθως από τρία ή τέσσερα μέρη. Πριν από το 18ο αιώνα, ο όρος συμφωνία χρησιμοποιήθηκε και για μικρότερης κλίμακας έργα, που παίζονταν από μικρές ομάδες οργάνων. Κατάγεται από την ιταλική εισαγωγή (ουβερτούρα) των αρχών του 18ου αιώνα, που είχε τρία μέρη και ακολουθούσε το σχήμα γρήγορο-αργό-γρήγορο.

Αργότερα, με την προσθήκη του μενουέτου η συμφωνία αποκτά τετραμερή δομή και αποτελεί είδος σύνθεσης για μεγάλη ορχήστρα.

δύσκολο, δεξιοτεχνικό μέρος, κοντσέρτο, θέματα, γραμμένη, αυτοσχεδιάζεται, αναβολή τελικής πτώσης

Η καντέντσα είναι το πιο δύσκολο/δεξιοτεχνικό…

Η καντέντσα είναι το πιο δύσκολο/δεξιοτεχνικό μέρος του κοντσέρτου βασισμένο σε θέματα που ακούστηκαν προηγουμένως, όπου ο εκτελεστής επιδεικνύει τη δεξιοτεχνία του. Δεν είναι πάντα γραμμένη από τον συνθέτη, αλλά αυτοσχεδιάζεται από τον εκτελεστή και παρεμβάλλεται σαν αναβολή της τελικής πτώσης του πρώτου μέρους.

μικρό-μεγάλο σύνολο, σόλο όργανο-ορχήστρα

Το κοντσέρτο γκρόσσο θεμελιώνεται στην αντίθεση…

Το κοντσέρτο γκρόσσο θεμελιώνεται στην αντίθεση ενός μικρού οργανικού συνόλο με ένα μεγαλύτερο. Πρόκειται για έναν μουσικό διάλογο ανάμεσα στο μικρό και το μεγάλο σύνολο.

Το σόλο κοντσέρτο που είναι γραμμένο για σόλο όργανο και ένα οργανικό σύνολο συνοδείας αποβαίνει ένα σημαντικό μέσο εξερεύνησης του ήχου και της δεξιοτεχνίας.

σολιστικό όργανο, διάλογος, κλασικό, τρια μέρη, καντέντσα

Έργο στο οποίο το σολιστικό όργανο έρχεται…

Έργο στο οποίο το σολιστικό όργανο έρχεται σε διαρκή ανταγωνιστικό διάλογο με την ορχήστρα. Το κλασικό κοντσέρτο έχει τρία μέρη και το χαρακτηριστικό του στοιχείο είναι η καντέντσα (συνήθως στο τέλος του πρώτου μέρους).

Το κοντσέρτο την εποχή Μπαρόκ είναι είδος οργανικής μουσικής που βασίζεται στην αντιπαράθεση δύο ανόμοιων οργανικών συνόλων (λατινικά: concertare = ανταγωνίζομαι). Οι συνθέτες επινόησαν δύο τύπους κοντσέρτου: το κοντσέρτο γκρόσσο και το σόλο κοντσέρτο. Το πιο γνωστό ίσως κοντσέρτο γκρόσσο είναι οι Τέσσερις Εποχές του Αντόνιο Βιβάλντι.(Ν.Β. αυτό είναι λάθος!)

Στην κλασική εποχή η έμφαση δίδεται στο κοντσέρτο για σόλο όργανο (κυρίως πιάνο ή βιολί) και ορχήστρα. Τα τρία μέρη του κλασικού κοντσέρτου ακολουθούν το ήδη καθιερωμένο παραδοσιακό σχήμα γρήγορο – αργό – γρήγορο.

φωνητικό είδος, εκκλησιαστική μουσική, προσευχητάριο, μονωδοί, ορχήστρα, χορωδία, βιβλικά θέματα, θρησκευτικό αίσθημα, εκκλησία, χωρίς σκηνικά, κοστούμια, δράση, αφηγητής, Ιταλία, Γερμανία, Αγγλία, Χέντελ

Ένα από τα μεγάλα φωνητικά είδη…

Ένα από τα μεγάλα φωνητικά είδη εκκλησιαστικής μουσικής. (Η λέξη σημαίνει “προσευχητάριο”, δηλαδή τον χώρο της εκκλησίας που προορίζεται για προσευχή.) Πρόκειται για μουσικό έργο μεγάλων διαστάσεων για μονωδούς, χορωδία και ορχήστρα, που βασίζεται κατά κανόνα σε Βιβλικά θέματα και διαπνέεται από θρησκευτικό συναίσθημα. Παρουσιάζεται σε μία εκκλησία ή μία αίθουσα δίχως σκηνικά, κοστούμια και δράση. Η πλοκή εξελίσσεται συνήθως με τη βοήθεια ενός αφηγητή, με:

• ρετσιτατίβο και άριες,
• μέρη συνόλων όπως ντουέτο, τρίο και
• χορωδιακά, με ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο της χορωδίας.

Το ορατόριο αναπτύχθηκε στην Ιταλία και άνθισε στη Γερμανία, αλλά είχε την πιο διαχρονική απήχηση στην Αγγλία, όπου εξελίχθηκε σε εθνική μουσική φόρμα μέσα από τα έργα του Γκέοργκ Φρήντριχ Χέντελ, του μεγαλύτερου ίσως από τους δημιουργούς του.

850 – 1450. Είδη: λειτουργία. Συνθέτες: Γκιγιώμ ντε Μασώ

1450 – 1600. Είδη: μοτέτο, λειτουργία. Συνθέτες: Γκιγιώμ ΝτιΦαΐ

1600 – 1750. Είδη: κοντσέρτο γκρόσο, όπερα, ορατόριο. Συνθέτες: Γ. Σ. Μπαχ, Γκ. Φρ. Χέντελ, Α. Βιβάλντι

1750 – 1827. Είδη: συμφωνία, σόλο κοντσέρτο, όπερα. Συνθέτες: Γ. Χάυντν, Β. Α. Μότσαρτ, Λ. βαν Μπετόβεν

1827 – 1900. Είδη: συμφωνία, σόλο κοντσέρτο, όπερα. Συνθέτες: Φρ. Σούμπερτ, Φρ. Σοπέν, Φρ. Λιστ, Γ. Μπραμς

επαναλαμβανώμενα μελωδικά, παραλλαγές, μορφή, συνοδεία, συγχορδίες, ισοκράτημα

Η οργανική μουσική εμφανίζει επαναλαμβανόμενα μελωδικά σχήματα…

Η οργανική μουσική εμφανίζει επαναλαμβανόμενα μελωδικά σχήματα που μερικές φορές χρησιμοποιούν παραλλαγές, διατηρώντας τη μορφή: Α Α Β Β Γ Γ Δ Δ ή Α Α΄ Β Β΄.

Η οργανική συνοδεία γίνεται με συγχορδίες ή με ισοκράτημα, αφού χρησιμοποιείται μόνο για να διανθιστεί το τραγούδι.

Υπάρχουν περιοχές όπου τραγουδιούνται παραδοσιακά τραγούδια με θρησκευτική θεματολογία (π.χ. στη Γερμανία, τη βάση για τους Λουθηρανικούς ύμνους αποτέλεσαν τα παραδοσιακά γερμανικά τραγούδια).

Τραγούδια που ασχολούνται με τις μεταβάσεις στη ζωή του ανθρώπου (π.χ. από την εφηβεία στην ενηλικίωση, της γέννησης, του θανάτου).

Συνήθως έχουν να κάνουν με τις γεωργικές εργασίες και μερικά προσαρμόστηκαν και εντάχθηκαν στο τελετουργικό του Χριστιανισμού.

ρυθμικό “a cappella” (χωρίς συνοδεία οργάνων) τραγούδι, εκτελεσμένο από ανθρώπους που κάνουν σωματική – επαναλαμβανόμενη εργασία. Ο ρυθμός του χρησιμεύει στο να συντονίζει τους εργαζόμενους την ώρα της δουλειάς (π.χ. μάζεμα των διχτυών) και άλλα για να βοηθήσουν τη διαδικασία (π.χ. τα σύντομα τραγούδια που χρησιμοποιούν οι Λάπωνες για να καλέσουν τους τάρανδους). Οι στίχοι συχνά αυτοσχεδιάζονται και κάθε φορά τραγουδιούνται διαφορετικά. Μερικά χρησιμεύουν για να δώσουν ρυθμό σε μια εργασία.

απλή, στροφικά τραγούδια, χαρακτήρας, ποίηση, αφηγηματικά, τελετουργικά, τετράστιχα με επανάληψη, διαφορετικό κείμενο, μελωδία που επαναλαμβάνεται, αντιφωνία

Είναι μάλλον απλή και αποτελείται κυρίως από…

Είναι μάλλον απλή και αποτελείται κυρίως από στροφικά τραγούδια. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του στροφικού τραγουδιού προέρχεται από την ποίηση. Τα είδη του ταξινομούνται σε αφηγηματικά και τελετουργικά.

Η δομή του κειμένου των πιο συνηθισμένων τραγουδιών είναι: τετράστιχα με επανάληψη του κειμένου (Α Α Β Α ή Α Β Β Α) και μερικές φορές συναντιέται και η μορφή τραγουδιού με διαφορετικό κείμενο (Α Β Γ Δ).

Τα επικά-αφηγηματικά τραγούδια συνήθως έχουν μια μελωδία που επαναλαμβάνεται. Η αντιφωνία επίσης είναι συχνή.