Κατηγορία: Β΄ Γυμνασίου

συμφωνική ορχήστρα, 3/4 μέρη, 18ος αιώνας, μικρές ομάδες, ιταλική εισαγωγή, γρήγορο-αργό-γρήγορο, μενουέτο

Έργο μεγάλης κλίμακας για συμφωνική ορχήστρα…

Έργο μεγάλης κλίμακας για συμφωνική ορχήστρα, που αποτελείται συνήθως από τρία ή τέσσερα μέρη. Πριν από το 18ο αιώνα, ο όρος συμφωνία χρησιμοποιήθηκε και για μικρότερης κλίμακας έργα, που παίζονταν από μικρές ομάδες οργάνων. Κατάγεται από την ιταλική εισαγωγή (ουβερτούρα) των αρχών του 18ου αιώνα, που είχε τρία μέρη και ακολουθούσε το σχήμα γρήγορο-αργό-γρήγορο.

Αργότερα, με την προσθήκη του μενουέτου η συμφωνία αποκτά τετραμερή δομή και αποτελεί είδος σύνθεσης για μεγάλη ορχήστρα.

δύσκολο, δεξιοτεχνικό μέρος, κοντσέρτο, θέματα, γραμμένη, αυτοσχεδιάζεται, αναβολή τελικής πτώσης

Η καντέντσα είναι το πιο δύσκολο/δεξιοτεχνικό…

Η καντέντσα είναι το πιο δύσκολο/δεξιοτεχνικό μέρος του κοντσέρτου βασισμένο σε θέματα που ακούστηκαν προηγουμένως, όπου ο εκτελεστής επιδεικνύει τη δεξιοτεχνία του. Δεν είναι πάντα γραμμένη από τον συνθέτη, αλλά αυτοσχεδιάζεται από τον εκτελεστή και παρεμβάλλεται σαν αναβολή της τελικής πτώσης του πρώτου μέρους.

μικρό-μεγάλο σύνολο, σόλο όργανο-ορχήστρα

Το κοντσέρτο γκρόσσο θεμελιώνεται στην αντίθεση…

Το κοντσέρτο γκρόσσο θεμελιώνεται στην αντίθεση ενός μικρού οργανικού συνόλο με ένα μεγαλύτερο. Πρόκειται για έναν μουσικό διάλογο ανάμεσα στο μικρό και το μεγάλο σύνολο.

Το σόλο κοντσέρτο που είναι γραμμένο για σόλο όργανο και ένα οργανικό σύνολο συνοδείας αποβαίνει ένα σημαντικό μέσο εξερεύνησης του ήχου και της δεξιοτεχνίας.

σολιστικό όργανο, διάλογος, κλασικό, τρια μέρη, καντέντσα

Έργο στο οποίο το σολιστικό όργανο έρχεται…

Έργο στο οποίο το σολιστικό όργανο έρχεται σε διαρκή ανταγωνιστικό διάλογο με την ορχήστρα. Το κλασικό κοντσέρτο έχει τρία μέρη και το χαρακτηριστικό του στοιχείο είναι η καντέντσα (συνήθως στο τέλος του πρώτου μέρους).

Το κοντσέρτο την εποχή Μπαρόκ είναι είδος οργανικής μουσικής που βασίζεται στην αντιπαράθεση δύο ανόμοιων οργανικών συνόλων (λατινικά: concertare = ανταγωνίζομαι). Οι συνθέτες επινόησαν δύο τύπους κοντσέρτου: το κοντσέρτο γκρόσσο και το σόλο κοντσέρτο. Το πιο γνωστό ίσως κοντσέρτο γκρόσσο είναι οι Τέσσερις Εποχές του Αντόνιο Βιβάλντι.(Ν.Β. αυτό είναι λάθος!)

Στην κλασική εποχή η έμφαση δίδεται στο κοντσέρτο για σόλο όργανο (κυρίως πιάνο ή βιολί) και ορχήστρα. Τα τρία μέρη του κλασικού κοντσέρτου ακολουθούν το ήδη καθιερωμένο παραδοσιακό σχήμα γρήγορο – αργό – γρήγορο.

φωνητικό είδος, εκκλησιαστική μουσική, προσευχητάριο, μονωδοί, ορχήστρα, χορωδία, βιβλικά θέματα, θρησκευτικό αίσθημα, εκκλησία, χωρίς σκηνικά, κοστούμια, δράση, αφηγητής, Ιταλία, Γερμανία, Αγγλία, Χέντελ

Ένα από τα μεγάλα φωνητικά είδη…

Ένα από τα μεγάλα φωνητικά είδη εκκλησιαστικής μουσικής. (Η λέξη σημαίνει “προσευχητάριο”, δηλαδή τον χώρο της εκκλησίας που προορίζεται για προσευχή.) Πρόκειται για μουσικό έργο μεγάλων διαστάσεων για μονωδούς, χορωδία και ορχήστρα, που βασίζεται κατά κανόνα σε Βιβλικά θέματα και διαπνέεται από θρησκευτικό συναίσθημα. Παρουσιάζεται σε μία εκκλησία ή μία αίθουσα δίχως σκηνικά, κοστούμια και δράση. Η πλοκή εξελίσσεται συνήθως με τη βοήθεια ενός αφηγητή, με:

• ρετσιτατίβο και άριες,
• μέρη συνόλων όπως ντουέτο, τρίο και
• χορωδιακά, με ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο της χορωδίας.

Το ορατόριο αναπτύχθηκε στην Ιταλία και άνθισε στη Γερμανία, αλλά είχε την πιο διαχρονική απήχηση στην Αγγλία, όπου εξελίχθηκε σε εθνική μουσική φόρμα μέσα από τα έργα του Γκέοργκ Φρήντριχ Χέντελ, του μεγαλύτερου ίσως από τους δημιουργούς του.

Γερμανός, Βόννη, Γαλλική Επανάσταση, ηρωική εποχή, μοίρα, πνεύμα των καιρών, ρόλος υπηρέτη, πατρωνία, αυτόνομος, ανεξάρτητος, χειραφέτηση, ατομική έκφραση, βαρηκοΐα, κώφωση, μοναχική στάση, οξύθυμος, 9 συμφωνίες, Φιντέλιο, προσπάθεια να πραγματώσει το τέλειο, Βιέννη, 57 ετών

Γερμανός συνθέτης. Γεννήθηκε στη Βόννη…

(1770 – 1827) Γερμανός συνθέτης. Γεννήθηκε στη Βόννη. Ο Μπετόβεν ανήκει στη γενιά που δέχεται όλη την επίδραση της Γαλλικής Επανάστασης. Δημιουργεί τη μουσική μιας ηρωικής εποχής και διακηρύσσει με ήχους την πίστη του στην ικανότητα του ανθρώπου να διαμορφώνει τη μοίρα του. Αντιπροσώπευε το πνεύμα των καιρών αυτών από πολλές απόψεις.

Ήταν ο πρώτος μεγάλος συνθέτης που απέρριψε το ρόλο του υπηρέτη (εκείνη την εποχή οι συνθέτες ζούσαν και εργάζονταν στις αυλές των αριστοκρατών και ουσιαστικά τους υπηρετούσαν) και εναντιωμένος σφοδρά στο σύστημα της πατρωνίας εδραιώθηκε ως αυτόνομος και ανεξάρτητος καλλιτέχνης. Η χειραφέτησή του άνοιξε το δρόμο προς ένα νέο επίπεδο ατομικής έκφρασης, που επηρέασε βαθύτατα όλη τη μουσική και τους συνθέτες που ακολούθησαν.

Στα τριάντα περίπου χρόνια του, παρουσίασε τα πρώτα συμπτώματα βαρηκοΐας, που εξελίχθηκε σε κώφωση (έγραψε την 9η και τελευταία συμφωνία του όντας κουφός, χρησιμοποιώντας το “εσωτερικό” του αυτί). Αυτό το γεγονός τον οδήγησε σε μια μοναχική στάση ζωής και τον έκανε πιο οξύθυμο, με αποτέλεσμα να διαμορφώσει ένα πολύ ιδιότροπο χαρακτήρα.

Έγραψε συνολικά 9 συμφωνίες, μια όπερα με την ονομασία Φιντέλιο ή Λεονώρα (την οποία επεξεργάστηκε ξανά και ξανά αρκετές φορές) και ένα μεγάλο αριθμό άλλων έργων. Η δημιουργική δραστηριότητα του Μπετόβεν κατά τη διάρκεια όλης του της ζωής μαρτυρά την ασταμάτητη προσπάθεια του να πραγματώσει το τέλειο. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Βιέννη και στα περίχωρά της και πέθανε σε ηλικία 57 ετών διάσημος και τιμημένος.

Το 1972 καθιερώθηκε στο Στρασβούργο από το ευρωπαϊκό υπουργικό συμβούλιο ως επίσημος ευρωπαϊκός ύμνος η Ωδή στη Χαρά (απόσπασμα από το 4ο μέρος της 9ης Συμφωνίας του), η οποία θεωρείται ότι εκφράζει τα ιδανικά της ειρήνης, της ελευθερίας και της αλληλεγγύης. Το 1985 όλοι οι ηγέτες της Ε.Ε. υιοθέτησαν το απόσπασμα ως επίσημο εθνικό ύμνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

μυστηριώδης άγνωστος, Νεκρώσιμη Ακολουθία, απελπισία, Ρέκβιεμ, εξαντλημένος, έμμονη ιδέα, προαίσθημα, Συσμάυρ, σχέδια, προσθήκες

Τον τελευταίο χρόνο της ζωής του, μετά από μία περίοδο ύφεσης…

Τον τελευταίο χρόνο της ζωής του, μετά από μία περίοδο ύφεσης, ένας μυστηριώδης άγνωστος παραγγέλνει στον Μότσαρτ να γράψει μια Νεκρώσιμη Ακολουθία. Με πυρετώδη απελπισία στρέφεται στο τελευταίο έργο του, το “Ρέκβιεμ” (Requiem). Ο Μότσαρτ, εξαντλημένος, διακατέχεται από την έμμονη ιδέα πως αυτή η Νεκρώσιμη Ακολουθία προορίζεται για τον ίδιο και πως δε θα καταφέρει να την τελειώσει πριν πεθάνει. Το προαίσθημά του βγαίνει αληθινό. Ο αγαπημένος του μαθητής Συσμάυρ ολοκληρώνει το Ρέκβιεμ ακολουθώντας τα σχέδια του δασκάλου του με κάποιες δικές του προσθήκες.

Αυστριακός, Σάλτσμπουργκ, παιδί-θαύμα, 5 ετών συνθέτει, 6 ετών στην Μαρία Θηρεσία, πρίμα βίστα, αυτοσχεδιασμός, πάνω από 600 έργα, χορωδιακή εκκλησιαστική, 18 λειτουργίες, κοσμική φωνητική, κεντρική θέση η όπερα, κυρίαρχο είδος φωνητικής στην κλασική εποχή

Αυστριακός συνθέτης. Γεννήθηκε στο…

(1756 – 1791) Αυστριακός συνθέτης. Γεννήθηκε στο Σάλτσμπουργκ. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως το πιο προικισμένο παιδί-θαύμα στην ιστορία της μουσικής. Άρχισε να συνθέτει σε ηλικία πέντε ετών, ενώ στην ηλικία των έξι ετών εμφανίστηκε ως μουσικός στην αυλή της αυτοκράτειρας Μαρίας Θηρεσίας.

Είχε την ικανότητα να διαβάζει με μία ματιά άγνωστα κομμάτια που τοποθετούσαν μπροστά του και να αυτοσχεδιάζει επιτόπου πολύπλοκες συνθέσεις. Ο Μότσαρτ πέθανε έχοντας συνθέσει συνολικά περισσότερα από εξακόσια έργα. Συνέθεσε χορωδιακή εκκλησιαστική μουσική, που περιλαμβάνει 18 λειτουργίες, καθώς και κοσμική φωνητική μουσική.

Την κεντρική όμως θέση στη μουσική του καταλαμβάνει η όπερα, που κατά πολλούς είναι το κυρίαρχο είδος φωνητικής μουσικής κατά τη διάρκεια της Κλασικής εποχής.

850 – 1450. Είδη: λειτουργία. Συνθέτες: Γκιγιώμ ντε Μασώ

1450 – 1600. Είδη: μοτέτο, λειτουργία. Συνθέτες: Γκιγιώμ ΝτιΦαΐ

1600 – 1750. Είδη: κοντσέρτο γκρόσο, όπερα, ορατόριο. Συνθέτες: Γ. Σ. Μπαχ, Γκ. Φρ. Χέντελ, Α. Βιβάλντι

1750 – 1827. Είδη: συμφωνία, σόλο κοντσέρτο, όπερα. Συνθέτες: Γ. Χάυντν, Β. Α. Μότσαρτ, Λ. βαν Μπετόβεν

1827 – 1900. Είδη: συμφωνία, σόλο κοντσέρτο, όπερα. Συνθέτες: Φρ. Σούμπερτ, Φρ. Σοπέν, Φρ. Λιστ, Γ. Μπραμς

αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή, απλότητα, αξιοπρέπεια, λογική τάξη, διαχρονικότητα, έντεχνη, λαϊκή, περίοδος 1750 – 1827, καθαρότητα, αγνότητα, λογική μορφή, πειθαρχία, τάξη, σταθερότητα, αναλογίες

Στην αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή τέχνη…

Στην αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή τέχνη, η λέξη αναφέρεται στις ιδιότητες της απλότητας, της αξιοπρέπειας, της λογικής τάξης.

Αργότερα συμπεριλάβει την έννοια της διαχρονικότητας (ένα κλασικό κομμάτι) σε αντίθεση με κάτι δημοφιλές σε μία μόνο δεδομένη στιγμή.

Η έντεχνη μουσική της δυτικοευρωπαϊκής παράδοσης αποκαλείται συχνά κλασική μουσική, για να διαχωριστεί από τη λαϊκή, τη μουσική που αντιπροσωπεύει το πνεύμα του λαού σε ένα δεδομένο χρόνο και τόπο.

Στη μουσική ο όρος κλασικό χρησιμοποιείται για να αναφερθεί κανείς στην περίοδο 1750 – 1827, όταν οι καλλιτέχνες επιδίωκαν την καθαρότητα, την αγνότητα και την λογική μορφή που θαύμαζαν στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Το κλασικό ιδεώδες υπερασπίζει τον έλεγχο και την πειθαρχία στην τέχνη. Η τάξη, η σταθερότητα, οι αρμονικές αναλογίες είναι τα στοιχεία του κλασικού ύφους.

κάποια μοναδικά, σολιστικά και σύνολα, κεντρική Ευρώπη 2 βιολιά και κοντραμπάσο, μελωδικά και ρυθμικά όργανα, ίδιος εκτελεστής πολλά όργανα

Κάθε μουσική παράδοση έχει τα δικά της μουσικά όργανα…

Κάθε μουσική παράδοση έχει τα δικά της μουσικά όργανα. Κάποια συναντώνται σε πολλές και κάποια είναι μοναδικά. Στην παραδοσιακή μουσική της Ευρώπης υπάρχουν σολιστικά όργανα και σύνολα. Στην Κεντρική Ευρώπη είναι συχνός ο συνδυασμός δύο βιολιών και ενός κοντραμπάσου, αλλά και σύνολα που συνδυάζουν μελωδικά και ρυθμικά όργανα. Κάποιες φορές ο ίδιος εκτελεστής παίζει ταυτόχρονα δύο όργανα (όπως π.χ. τον αυλό και το τύμπανο στη Δυτική Ευρώπη ή το βιολί και τη φλογέρα στην Ουγγαρία).

επαναλαμβανώμενα μελωδικά, παραλλαγές, μορφή, συνοδεία, συγχορδίες, ισοκράτημα

Η οργανική μουσική εμφανίζει επαναλαμβανόμενα μελωδικά σχήματα…

Η οργανική μουσική εμφανίζει επαναλαμβανόμενα μελωδικά σχήματα που μερικές φορές χρησιμοποιούν παραλλαγές, διατηρώντας τη μορφή: Α Α Β Β Γ Γ Δ Δ ή Α Α΄ Β Β΄.

Η οργανική συνοδεία γίνεται με συγχορδίες ή με ισοκράτημα, αφού χρησιμοποιείται μόνο για να διανθιστεί το τραγούδι.

Ισπανία, Ιταλία, Βαλκάνια, ένδιρνος, διανθισμένες, Γερμανία, Τσεχία, Σλοβακία, Πολωνία, Ρωσία, καθαρός, απλές μελωδίες, Ισλανδία, Ινουίτ, φωνητικό παιχνίδι

Στην Ισπανία, την Ιταλία και τα Βαλκάνια χρησιμοποιείται…

Στην Ισπανία, την Ιταλία και τα Βαλκάνια χρησιμοποιείται ένας έντονα ένρινος ήχος με ιδιαίτερα διανθισμένες μελωδίες. Στη Γερμανία, την Τσεχία, τη Σλοβακία, την Πολωνία και τη Ρωσία χρησιμοποιείται πιο “καθαρός” ήχος και πιο απλές μελωδίες.

Στην Ισλανδία οι γυναίκες Ινουίτ συναγωνίζονται σε έναν τύπο φωνητικού παιχνιδιού. Η πρώτη ξεκινά κοιτώντας την άλλη να επαναλαμβάνει ένα ρυθμικό μοτίβο. Η άλλη γεμίζει τα κενά με κάποιο άλλο, μέχρι που να σπάσει αυτή η μουσική σύνθεση, είτε γιατί εξαντλήθηκε η αναπνοή κάποιας από τις παίκτριες είτε γιατί ξέσπασε σε γέλια.

Ισοκράτημα, ισοκράτης: μια κρατημένη…

Ισοκράτημα, ισοκράτης: μια κρατημένη νότα –συνήθως η νότα του τόνου στον οποίο βρίσκεται το κομμάτι– πάνω από την οποία κινούνται οι άλλες φωνές.

Μεσόγειος, Βαλκάνια, ισοκρατήματα, κανόνας, διαφορές χρήση φωνής, ηχόχρωμα

Η μουσική στην Ευρώπη είναι κυρίως μονοφωνική…

Η μουσική στην Ευρώπη είναι κυρίως μονοφωνική. Το πολυφωνικό τραγούδι συναντιέται κυρίως στη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια. Επίσης υπάρχουν ισοκρατήματα και τραγούδι σε μορφή κανόνα στη φωνητική μουσική.

Οι μεγάλες διαφορές στην παραδοσιακή μουσική της Ευρώπης εμφανίζονται κυρίως στη χρήση της φωνής και το ηχόχρωμα των μουσικών οργάνων. Κάθε πολιτισμός ή περιοχή έχει αναπτύξει το δικό του ιδιαίτερο ηχόχρωμα.

δομή κειμένου, δεν αλλάζει, στα Βαλκάνια πολύπλοκοι, Δ. Ευρώπη, εναλλαγή, Βαυβαρία

Ο ρυθμός τις περισσότερες φορές ακολουθεί…

Ο ρυθμός τις περισσότερες φορές ακολουθεί τη δομή του κειμένου, χωρίς να αλλάζει στην πορεία του τραγουδιού.

Στα Βαλκάνια συχνοί είναι πιο πολύπλοκοι ρυθμοί (π.χ. με μέτρο 9/4: 2+2+2+3 ή μικτά μέτρα με 5, 7, 11 και 13 χτύπους). Στη Δ. Ευρώπη παρατηρείται και εναλλαγή τρίσημων και τετράσημων μέτρων (π.χ. στους βαυαρικούς χορούς).

Η μεταφορά της ίδιας μελωδίας…

Η μεταφορά της ίδιας μελωδίας σε διαφορετικό τόνο.

επτάφθογγες, τρόποι, πεντατονικές, με 2-3 φθόγγους, μετατόνιση

Οι επτάφθογγες κλίμακες αποτελούν ένα ιδιαίτερο…

Οι επτάφθογγες κλίμακες αποτελούν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ευρωπαϊκής παραδοσιακής μουσικής. Χρησιμοποιούνται επίσης τρόποι, όπως αυτοί της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησιαστικής μουσικής (π.χ. ο Δώριος και ο Μιξολύδιος συναντιούνται συχνά στην αγγλική, ο Φρύγιος στην ισπανική). Συχνές είναι και οι πεντατονικές κλίμακες καθώς και οι κλίμακες με δύο ή τρεις φθόγγους (συνήθως στα παιδικά τραγούδια). Τέλος, πολλές φορές παρατηρείται η μετατόνιση στην Ανατολική Ευρώπη.

Υπάρχουν περιοχές όπου τραγουδιούνται παραδοσιακά τραγούδια με θρησκευτική θεματολογία (π.χ. στη Γερμανία, τη βάση για τους Λουθηρανικούς ύμνους αποτέλεσαν τα παραδοσιακά γερμανικά τραγούδια).

Τραγούδια που ασχολούνται με τις μεταβάσεις στη ζωή του ανθρώπου (π.χ. από την εφηβεία στην ενηλικίωση, της γέννησης, του θανάτου).

Συνήθως έχουν να κάνουν με τις γεωργικές εργασίες και μερικά προσαρμόστηκαν και εντάχθηκαν στο τελετουργικό του Χριστιανισμού.

ρυθμικό “a cappella” (χωρίς συνοδεία οργάνων) τραγούδι, εκτελεσμένο από ανθρώπους που κάνουν σωματική – επαναλαμβανόμενη εργασία. Ο ρυθμός του χρησιμεύει στο να συντονίζει τους εργαζόμενους την ώρα της δουλειάς (π.χ. μάζεμα των διχτυών) και άλλα για να βοηθήσουν τη διαδικασία (π.χ. τα σύντομα τραγούδια που χρησιμοποιούν οι Λάπωνες για να καλέσουν τους τάρανδους). Οι στίχοι συχνά αυτοσχεδιάζονται και κάθε φορά τραγουδιούνται διαφορετικά. Μερικά χρησιμεύουν για να δώσουν ρυθμό σε μια εργασία.