Κατηγορία: Είδη και μορφές

1934-1945, κομπανίες, 2-3 μπουζούκια, μπαγλαμάς, κιθάρα, ακορντεόν, γυναίκα ντέφι

Το ρεμπέτικο την περίοδο 1934 – 1945 παιζόταν από μουσικές κομπανίες…

Το ρεμπέτικο την περίοδο 1934 – 1945 παιζόταν από μουσικές κομπανίες, που αποτελούνταν από 2 ή 3 μπουζούκια, ένα μπαγλαμά, μια κιθάρα και συχνά ένα ακορντεόν. Συνήθως τραγουδούσε μια γυναίκα και μια έπαιζε ντέφι και χόρευε.

εισαγωγή, σόλο μπουζούκι, ελεύθερος ή ρυθμικός αυτοσχεδιασμός, αίσθηση, δεξιοτεχνία, δρόμος

Το ρεμπέτικο τραγούδι αρχίζει με μια εισαγωγή (ταξίμι)…

Το ρεμπέτικο τραγούδι αρχίζει με μια εισαγωγή (ταξίμι), με ένα σόλο μπουζούκι, και μετά μπαίνουν οι φωνές και τα άλλα συνοδευτικά όργανα. Με το ταξίμι, που είναι ένας ελεύθερος ή και ρυθμικός αυτοσχεδιασμός, γίνεται η εισαγωγή στην αίσθηση που θέλει να μεταδώσει ο εκτελεστής, προβάλλοντας τη δεξιοτεχνία του και στο μουσικό δρόμο, στο φόντο δηλαδή πάνω στο οποίο θα εξελιχθεί όλο το τραγούδι.

αστικά κέντρα, βιολί, ούτι, κανονάκι, σαντούρι, κιθάρα, σοκάκια, ταβέρνες, λαϊκά κέντρα, δημοτικό, κλειστού χώρου, ταμπουράς, μπουζούκι, μπαγλαμάς, κιθάρα, ακορντεόν, τζουράς, Βαμβακάρης, 1931

Εμφανίζονται και καταγράφονται δύο είδη…

Εμφανίζονται και καταγράφονται δύο είδη:

α) σε αστικά κέντρα περιοχών με ελληνικούς πληθυσμούς, κάτω από οθωμανική ή άλλη κατοχή (Σμύρνη, η Πόλη, η Θεσσαλονίκη, η Αλεξάνδρεια, το Κάιρο κ.ά.)

Κύρια όργανα στην περιοχή της Σμύρνης: βιολί, ούτι, κανονάκι, σαντούρι, κιθάρα. Στην περιοχή της Πόλης: εναλλαγή του βιολιού με την πολίτικη λύρα.

Τα τραγούδια αυτά ακούγονται στα σοκάκια, στις ταβέρνες και στα λαϊκά κέντρα των πόλεων.

β) αυτά που εμφανίζονται στην Ελλάδα, με προέλευση από ορισμένα είδη του δημοτικού τραγουδιού.

όργανα κλειστού χώρου (φυλακής, τεκέ, ταβέρνας), όπως ο ταμπουράς ή αργότερα το μπουζούκι και ο μπαγλαμάς. Ο μπαγλαμάς και το μπουζούκι εκείνη την εποχή είχαν τρεις μονές χορδές (αργότερα έγιναν διπλές). Η κιθάρα ή το ακορντεόν χρησιμοποιούνταν μόνο για συνοδεία. Εμφανίζονται ο τζουράς (μικρότερο από το μπουζούκι) και το γόνατο (μικρότερο από τον μπαγλαμά).

Αυτήν την πρώτη περίοδο του ρεμπέτικου εμφανίζονται και οι πρώτες εγγραφές δίσκων στην Ελλάδα. Ο Μάρκος Βαμβακάρης ήταν αυτός που ηχογράφησε τον πρώτο δίσκο με μπουζούκι το 1931.

χασάπικος, 2/4, 2-3 άνδρες, ζεϊμπέκικος, πολεμικός, αντικριστός, τσιφτετέλι, πρόσφυγες, ρεμπέτες

Οι χοροί που χορεύονταν τα ρεμπέτικα και εξακολουθούν να υπάρχουν…

Οι χοροί που χορεύονταν τα ρεμπέτικα και εξακολουθούν να υπάρχουν από εκείνη την εποχή είναι τρεις.

Ο χασάπικος (2/4) θεωρείται ότι ήταν ο χορός των χασάπηδων της Κωνσταντινούπολης, που θεωρούνταν ιδιαίτερα άγριοι. Χορευόταν από δύο ή τρία άτομα, συνήθως άντρες, που κρατιόταν από τους ώμους με ιδιαίτερα βήματα που απαιτούσαν απόλυτο συγχρονισμό.

Ο ζεϊμπέκικος (9/8) ήταν πολεμικός χορός μιας πολεμικής φυλής θρακικής καταγωγής. Ήταν αντικριστός χορός και χορευόταν από δύο άντρες, χωρίς ιδιαίτερα βήματα.

Το τσιφτετέλι (από την τούρκικη λέξη που σημαίνει “δύο χορδές”), αρχικά παιζότανε από δίχορδο βιολί και διαδόθηκε στην Ελλάδα μετά το 1923. Ήταν χορός των προσφύγων από τη Σμύρνη και οι ρεμπέτες της Αθήνας τον θεωρούσαν θηλυπρεπή.

παλιά δημοτικά, λαϊκά, Σμύρνη, δεκαπεντασύλλαβος, ημιστίχια, ομοιοκαταληξία

Οι στίχοι των πρώτων ρεμπέτικων αποτελούν ένα κράμα από…

Οι στίχοι των πρώτων ρεμπέτικων αποτελούν ένα κράμα από παλιά δημοτικά τραγούδια και λαϊκά δίστιχα συνήθως από τη Σμύρνη. Τα περισσότερα ρεμπέτικα είναι γραμμένα σε δύο δεκαπεντασύλλαβους, χωρισμένους σε δύο ημιστίχια, με ομοιοκαταληξία.

τουρκοκρατία, εκτός νόμου, λαϊκά στρώματα, εργάτες, μικρομεσαίοι, περιθωριακοί, χασάπικα, ζεϊμπέκικα, συρτά, καλαματιανά, μπάλλοι, καρσιλαμάδες, τσιφτετέλια, μανέδες, βαλς, καντάδες, Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Μαμαγκάκης

Ο όρος ρεμπέτης ανάγεται στην περίοδο…

Ο όρος ρεμπέτης ανάγεται στην περίοδο της τουρκοκρατίας και σημαίνει αυτόν που ζει εκτός νόμου, έξω από τους κανόνες της κοινωνίας. Κάτω από τον όρο ρεμπέτικο στεγάστηκαν κατά καιρούς τραγούδια που εκφράζουν διάφορα λαϊκά στρώματα, τους εργάτες, τους μικρομεσαίους, τους περιθωριακούς: από χασάπικα και ζεϊμπέκικα μέχρι συρτά, καλαματιανιά και μπάλλους, από καρσιλαμάδες και τσιφτετέλια μέχρι σέρβικους μανέδες, λαϊκά βαλς και λαϊκές καντάδες.

Μεγάλοι μουσικοί, όπως οι Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης και Νίκος Μαμαγκάκης, έγραψαν –με βάση το ρεμπέτικο– τραγούδια, που δεν είχαν καμία σχέση με το περιθώριο και συνέβαλλαν με τον τρόπο αυτό στην απαλλαγή του ρεμπέτικου από την έννοια του περιθωριακού τραγουδιού και τη μουσική “νομιμοποίησή” του.

πρόσφυγες, δημοτικά, νησιώτικα, δυτικότροπα, υπόστρωμα, Μικρά Ασία, νησιά Αιγαίου

Τα τραγούδια των προσφύγων, σε συνδυασμό με τα δημοτικά…

Τα τραγούδια των προσφύγων, σε συνδυασμό με τα δημοτικά, τα νησιώτικα και τα δυτικότροπα μουσικά είδη που υπάρχουν στην ηπειρωτική Ελλάδα την ίδια εποχή, αποτέλεσαν το υπόστρωμα που οδήγησε στη διαμόρφωση αυτού του μουσικού ιδιώματος. Οι μουσικές ρίζες του ανάγονται στο δημοτικό τραγούδι του ελληνικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας και των νησιών του Αιγαίου.

δικτατορία, ανελευθερία, Θεοδωράκης, Μαρκόπουλος, Λοΐζος, Σαββόπουλος

Την εποχή της Δικτατορίας (1967 – 1974)…

Την εποχή της Δικτατορίας (1967 – 1974), με την ανελευθερία έκφρασης, που αυτή επέβαλε, έκανε την εμφάνισή του το πολιτικό τραγούδι, εκφρασμένο από συνθέτες, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γ. Μαρκόπουλος, ο Μ. Λοΐζος, ο Δ. Σαββόπουλος κ.ά.

1960, υψηλή αισθητική, στοιχεία λαϊκής, Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Μαρκόπουλος, Λοΐζος, ποίηση

Την δεκαετία του 1960, μια ομάδα συνθετών έδωσε μια καλλιτεχνική…

Την δεκαετία του 1960, μια ομάδα συνθετών έδωσε μια καλλιτεχνική παραγωγή υψηλής αισθητικής, αξιοποιώντας και αναδεικνύοντας στοιχεία της λαϊκής μουσικής μέσα στις συνθέσεις τους.

Ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Μάνος Λοΐζος και άλλοι σπουδαίοι μουσικοί προσπάθησαν να αναδείξουν το “έντεχνο” τραγούδι μελοποιώντας ποίηση κορυφαίων ποιητών (όπως ο Οδ. Ελύτης, ο Γ. Ρίτσος, ο Γ. Σεφέρης, ο Ν. Γκάτσος κ.ά.).

Β΄ Παγκόσμιος, Βέμπο

Κατά τη διάρκεια του Β ́ Παγκόσμιου Πολέμου…

Κατά τη διάρκεια του Β ́ Παγκόσμιου Πολέμου δημιουργήθηκαν τα αντιπολεμικά τραγούδια ενώ το ρεμπέτικο εξελίχθηκε και επηρέασε τη διαμόρφωση ενός άλλου είδους που ονομάστηκε λαϊκό. Διάσημη αυτή την εποχή ήταν η τραγουδίστρια αντιπολεμικών τραγουδιών Σοφία Βέμπο, η οποία ονομάστηκε και “τραγουδίστρια της Νίκης”.

20ος αιώνας, ρομαντισμός, συναισθήματα, κρασί, Αττίκ, Γιαννίδης, Σουγιούλ

Στις αρχές του 20ου αιώνα εμφανίστηκε και ο όρος “ελαφρό”…

Στις αρχές του 20ου αιώνα εμφανίστηκε και ο όρος “ελαφρό” τραγούδι. Τα χαρακτηριστικά των “ελαφρών” τραγουδιών είναι ο ρομαντισμός, τα έντονα συναισθήματα και το κρασί. Οι πιο διάσημοι συνθέτες “ελαφρού” τραγουδιού είναι ο Κλέων Τριανταφύλλου (γνωστός και ως Αττίκ), ο Κώστας Γιαννίδης, ο Μιχάλης Σουγιούλ κ.ά.

20ος αιώνας, δυτικοευρωπαϊκά, κωμειδύλιο, θεατρική δομή, υπόθεση, ιταλικά/γαλλικά πρότυπα, Σακελλαρίδης, Χατζηαποστόλου

Στις αρχές του 20ού αι., εισέβαλαν και νέα είδη μουσικής…

Στις αρχές του 20ού αι., εισέβαλαν και νέα είδη μουσικής, “δυτικοευρωπαϊκά”, η επιθεώρηση και η οπερέτα, επηρεασμένα από το κωμειδύλλιο του 19ου αι. Πρόκειται για μουσικοθεατρικά είδη με θεατρική δομή, υπόθεση με αρχή, μέση και τέλος και μουσική αρχικά μιμούμενη τα ιταλικά και γαλλικά πρότυπα και στη συνέχεια γραμμένη ειδικά γι’ αυτά.

Οι πιο σημαντικοί συνθέτες που ασχολήθηκαν με την επιθεώρηση και την οπερέτα είναι ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης, ο οποίος θεωρείται και ο πατέρας της ελληνικής οπερέτας, και ο Νίκος Χατζηαποστόλου.